Vücudumuz Ağrı Kesici Üretir Mi? Tükürük, Ağrı Kesici Görevi Görüyor.

Küçükken yere düştüğümüzde veya bir yere çarptığımızda büyüklerimiz “öpeyim de geçsin” diyerek canımızın acımaması için bizi teselli ederlerdi. Her ne kadar kulağa ilginç gelse de ağzımızdaki tükürüğün ağrı kesici güce sahip olmasından ötürü aslında bu sözün bir bakıma doğru olduğunu söyleyebiliriz.

Peki tükürüğün ağrı kesici olarak bir işlevi olabileceğini hiç düşündünüz mü?

Tükürüğümüz, %99 sudan oluşan ve içerisinde çeşitli proteinler, enzimler, immünoglobulinler, müsinler ve azotlu ürünler olarak üre ve amonyak mevcut olup potasyum, kalsiyum, sodyum, magnezyum, bikarbonat ve fosfat gibi içerikler bulunduran vücut tarafından salgılanan bir sıvıdır. Tükürükte bulunan opiorphin ise ilk olarak 2006 yılında Paris’teki Pasteur Enstitüsünde yapılan çalışmalar ile ortaya atıldı ve aktivitesinde sıçanlardaki “sialorphin” maddesine benzer bir peptit bulunduğuna dair doğrudan kanıt elde edildi. Bu çalışmalar neticesinde opiorphin maddesinin morfine göre 6 kata kadar daha etkili olduğu ve antidepresan özelliğine de sahip olduğu kanıtlandı.

Opiorphinin antidepresan ve aneljezik (ağrı kesici) özellikleri keşfedilince potansiyel ilaç olarak kullanılabilmesi için yine aynı enstitü tarafından başka çalışmalar da yapıldı. Yıllardır ağrı kesici olarak kullanılan opioidler yerine geçme ihtimali olan opiorphinin yalnızca enkefalinin (ağrı esnasında vücutta salgılanan kimyasal) aktif olarak salındığı yerlerde çalışmalı ve diğer sinir sistemlerini etkilememeliydi. Yani geleneksel opioidlerin aksine sadece lokalize bir etkiye sahip olacaktı. 

Bu çalışmalar için ise öncelikle opiorphinle alakalı bazı problemleri ortadan kaldırmak gerekiyordu. Opiorphin çok kararlı bir madde değildi ve kanda ya da sindirim sisteminde kolaylıkla parçalanabiliyordu. Bu ise maddenin istenen bölgeye ulaşamadan etkisini yitirmesine neden oluyordu. Bu sebeple araştırmacılar, “STR-324” olarak isimlendirdikleri opiorphinin daha kararlı bir halini elde ederek önce farelerde denemeler yaptılar. Fareler üzerinde yapılan deneyler başarılı sonuç verince de insanlar üzerinde damar yolu vasıtasıyla ilacı enjekte ederek ilk klinik çalışmalar yapıldı.

STR-324'ün başarılı sonuçlar vermesi ile opiorphinle ilgili çeşitli araştırmalar yapılmıştır ve çoğu halen devam etmektedir. Bunlara örnek olarak; nörolojik bozukluklar, uyuşturucu madde bağımlılığı, ergenlerde depresif rahatsızlıklar sonucu ortaya çıkan davranışlar, göz rahatsızlıkları ve diş ağrısı gibi birçok alanda opiorphinin etkisinin olduğu gözlemlendi.

Öte yandan opioidlerin yan etkisi olarak hastada solunum hızında azalmaya neden olduğu ve hatta buna bağlı ölümlerin meydana geldiği de bilinmektedir. Fakat STR-324'ün bu tarz yan etkilere sahip olmadığı ve yapılan klinik çalışmalar neticesinde hastalar için sağlık açısından daha güvenilir olduğu düşünülmektedir. Bu sebeple araştırmacıların STR-324'ün diğer ilaçlara göre avantajlarını kanıtlamaları gerekmektedir. Çünkü bu tarz çalışmalar gelecek için umut vermekte ve opiorphin türevli STR-324'ün kronik ağrı ile yaşayan insanlar için yeni bir umut sağlayıp sağlamadığını gösterecek olan yegane klinik deney verileridir.