Dünyadaki bütün insanların kendine özgü parmak izi vardır. Sizce tek yumurta ikizlerinde de durum öyle midir? Evet. Peki aynı yumurtadan meydana gelmelerine rağmen, parmak izleri neden farklıdır?
Oluşma sürecine göre iki çeşit ikiz vardır: tek yumurta ikizi ve çift yumurta ikizi. Tek yumurta ikizlerinde yani diğer adıyla monozigotik ikizlerde, oluşan tek bir yumurta vardır. Bu yumurta, anne karnında oluşum sürecinde ikiye bölünür. Oradan iki embriyo oluşur ve sonunda iki bebek oluşur. Bunun sonucunda oluşan bebekler, aynı olmasa da benzer DNA’lara sahiptir. Birbirine bu kadar çok benzeyen tek yumurta ikizlerinin ortak materyale sahip olduğunu düşünürüz. Ancak bu da büyük bir yanılgıdır. 2021’de yapılan 381 tek yumurta ikizi ve 2 çift yumurta üçüzünün katıldığı araştırmada, yalnızca 38’inin aynı DNA’ya sahip olduğu belirlenmiştir. Yani DNA’ları bile %100 aynı değildir.
Saç rengi, göz rengi gibi birçok fiziksel özellikleri belirleyen ortak DNA’ları sayesinde benzerlik göstermektedirler. Ek olarak çevresel faktörler de (beslenme biçimi, geçirilen hastalıklar gibi) işin içerisinde yer almaktadır. Çevresel faktörlerin de etkisiyle tek yumurta ikizlerinin fiziksel görünümünde farklılık oluşmaktadır. Bu da birbirlerinden ayırt edilmelerini sağlamaktadır.
Genetik benzerliklerin içerinde ise parmak izleri yer almamaktadır. Çünkü parmak izinin oluşumunda hem genetik faktörler hem de rahimdeki çevresel faktörler etkilidir.
2009 yılında yaşanılan bir hırsızlık vakası sonucu bu durum gündeme gelmiştir. Berlin’de bir dükkanda hırsızlık yapılmıştır. Polisin olay yeri incelemesi sonucunda parmak izi bulunmuştur. Parmak izi araştırıldığında iki kişiye ulaşılmıştır. Mahkeme de tek yumurta ikizi iki kişi olduğu tespit edilmiştir. O dönemde bilim o kadar gelişmediğinden maalesef ikisi tam olarak ayırt edilmemiştir.
İleri ki yıllarda tek yumurta ikizlerindeki parmak izlerinin aynı görülme olasılığı üzerine birçok araştırma yapılmıştır. Sonucunda aynı olan hiçbir tek yumurta ikizi bulunamamıştır. Sonuçlar tek yumurta ikizlerinin parmak izlerinin çok benzer olmasına rağmen aynı olmadıkları sonucuna göstermiştir.
Yapılan araştırmaya göre tek yumurta ikizlerinin, halkalar ve çıkıntılar da dahil olmak üzere parmak izlerinin benzer özelliklerini paylaştığı tespit edilmiştir. Ancak çıplak gözle bu kadar benzerlik göstermesi, parmak izi kompozisyonunun tamamen aynı olduğu anlamına gelmemektedir. Bu konuda Ulusal Adli Bilim Teknoloji Merkezi ise "tek yumurta ikizleri de dahil olmak üzere şimdiye kadar aynı parmak izlerine sahip iki kişinin bulunmadığını" belirtmiştir. Ayrıca parmak izlerimizin parmaklarımız arasında dahi farklılık gösterdiğini göz önünde bulundurursak bu normaldir. Bir insana ait her bir parmak bile benzersiz bir ize sahipken, insanlardan ikisininkinin aynı olma olasılığı çok düşüktür. Bu konuya değinen bir çalışmada, tek yumurta ikizlerindeki parmak izleri farklı açılardan bakılarak araştırılmıştır. Parmak izlerinin ilk başta oldukça benzer görünebildiği tespit edilmiş. Ancak farklılıkları belirlemek için birden fazla set farklı açılardan analiz edilince farklılıkları anlaşılmıştır.
Anne karnında döllenme olduktan sonra gelişime çevresel faktörler de etki eder. Oldukça benzer DNA’lara sahip olan tek yumurta ikizlerinde diğer faktörler devreye girer. Parmak izi tamamen genetik bir özellik değildir. Rahmin gelişim ortamındaki genlerin etkileşimi ile belirlenir.
Parmak izi oluşumu, gebeliğin 10. haftasında başlar ve 16-19. Haftada tamamlanır. Bu oluşum sonucunda kan basıncı, kandaki oksijen, parmaklar ile amniyotik sıvı etkileşimi ve fetüsün rahim içerisindeki hareketleri gibi çevresel faktörler etkilidir. Tek yumurta ikizlerinde, fetüsler ayrı olduğundan rahim içerisindeki hareketler de farklı olacaktır. Su kesesinin farklı yerlerine dokunulması bile farklı parmak izi oluşumda etkilidir.
Parmak izi desenlerinin rahimdeki asıl gelişimi gebeliğin 13. ve 19. haftaları arasında tamamlanır. Çeşitli çevresel faktörler parmak izlerinin şeklini etkilemektedir. Örnekler arasında göbek kordonu uzunluğu (kan akışını etkileyebilir), beslenmeye erişim, kan basıncı, ilk üç aylık dönemin sonunda parmak büyüme hızı ve rahimdeki konumdaki farklılıklar yer alır.
1. Parmak İzi Oluşumunda Genetik Etken Etkilidir.
Tek yumurta ikizleri, aynı zigottan (fertilize edilmiş yumurta) gelişir. Bu durum, genetik olarak neredeyse tamamen aynı oldukları anlamına gelmektedir. Ancak, parmak izleri gibi belirli özelliklerin gelişiminde genetik faktörlerin yanı sıra çevresel etkenler de önemlidir.
2. Rahim İçi Koşulların Sonucunda Parmak İzi Farklılaşır.
Tek yumurta ikizleri, aynı rahim içinde geliştikleri için genetik benzerlikleri çok yüksektir. Ancak, rahim içindeki koşullar ve gelişim sırasında yaşanan olaylar, bu ikizler arasında farklılıklara neden olabilir. Yumurta, rahim içindeki özel koşullara maruz kaldığında, genetik ifadenin değişebileceği ve bu nedenle parmak izlerinin farklılık gösterebileceği düşünülmektedir.
3. Parmak İzi Gelişim Sürecinde Şekillenir.
Parmak izleri, embriyonik dönemdeki gelişim sürecinde şekillenir. Embriyo, belirli bir dönemde parmak izi oluşturucu bir tabakaya sahiptir ve bu tabakanın büyümesi, kıvrımların oluşması ve çeşitli faktörlerin etkileşimi, sonunda benzersiz parmak izlerinin ortaya çıkmasına neden olur.
4. Genetik İfadenin Farklı İfadelenmesi Parmak İzini Etkiler.
Genetik ifadenin çeşitliliği, genlerin farklı şekillerde etkinleştirilmesi veya baskılanması yoluyla ortaya çıkabilir. Bu durum, aynı genetik materyale sahip olmalarına rağmen, ikizler arasında farklı özelliklerin ortaya çıkmasına izin verir. Parmak izleri de bu genetik çeşitliliğin bir yansıması olabilir.
5. Parmak İzi Oluşumunda Çevresel Etkiler de Rol Oynar.
Tek yumurta ikizleri, doğduktan sonra farklı çevresel etkilere maruz kalabilirler. Farklı beslenme, iklim koşulları ve yaşam tarzı faktörleri, genetik ifadeyi etkileyebilir ve parmak izlerinin oluşumunu etkileyebilir.
Sonuç olarak, tek yumurta ikizlerinin parmak izlerinin farklı olmasının nedeni, genetik benzerlikleri ve aynı zamanda çevresel etkenlerin etkisiyle gelişen karmaşık bir süreçten kaynaklanabilir. Bu durum, doğanın sunduğu eşsiz ve özgün bireyleri ortaya çıkaran bir faktör olabilir.
