Menekşeler Koku Duyumuzla Alay Mı Ediyor?

Çiçekleri, büyüleyici renkleri ve kokuları ile tanımlarız. Rengi ile kendinden bahsettiren menekşelerin ise kokularına dair bir hayal kırıklığı içinde kalırız. Çiçeğin bir anlığına duyumsayabildiğimiz kokusu hemen ortadan kaybolur, ancak daha sonra yeniden eskisi kadar güçlü olarak ortaya çıkar. Bu aldatmacanın sebebini merak ediyorsanız bitkinin kimyasına ufak bir bakış atmanız gerekiyor.

Menekşe kokusuna dair anlık algılanışı ile tatlı, kuru, pudramsı tanım ifadeleri sıklıkla kullanılır. Başka bir tanımlama da uçucu ve kısa ömürlü bir koku olduğudur. Menekşeler kokularını, “iyonon” adı verilen kimyasal bir bileşikten alırlar. α-iyonon ve β-iyonon kombinasyonu, menekşe kokusunun karakteristiğidir. Menekşe kokusu ile koku alma reseptörlerinin uyarılmasının hemen ardından, iyonon bu reseptörlere bağlanır ve geçici olarak koku alma duyusunu bloke eder. Birkaç nefes boyunca koku alma reseptörleri çalışmadığından hiçbir kokuyu alamayız, ardından koku tekrar ortaya çıkar. Beyin bunu önceki birkaç dakika içinde kaydetmediği için yeni bir uyaran olarak tanımlar. Bir anda ortadan kaybolurlar ve geri gelirler. Böylece kokuya alışma nedeni ile duyarsızlaşma söz konusu olmaz ve menekşe kokusu her belirdiğinde, ilk kez koklanıyormuş hissine yol açar.

Şair ve doğa bilimci Diane Ackerman'ın da açıkladığı gibi: "Menekşeler, koku alma duyumuzun kısa devre yapmasına sebep olur.” Bu kısa devre sayesinde ise her koklayışımızda ilk kez kokluyormuşuz hissini yaşıyor ve menekşenin bize oynadığı bu oyundan sayısız çıkarımda bulunabiliyoruz.