Gece uykunuzun en tatlı yerinde ya da otururken bir anda bacağınızda büyük bir acıyla irkildiğiniz oldu mu? Bu acıya sebep olan kramp neden oluyor, bedenimiz bize bir şeyler mi anlatmak istiyor?
Kas krampları, ani, ağrılı, istemsiz kas kasılması ile tarif edilen yaygın bir problemdir. Birkaç saniye veya birkaç dakika kasımızı kullanılamaz hale getirebilen bu krampları hepimiz en az bir kez tecrübe etmişizdir. Genellikle zararsız ve geçici olan bu krampların farklı sebepleri olabilir.
Bacağımızı ya da elimizi kullanılamaz hale getirebilen krampların sebeplerinden biri kas yorgunluğu olabilir. Ağır veya ısınmadan yapılan egzersiz kaslarımızın istemsiz bir şekilde kasılıp kalmasına sebep olabilir. Egzersiz yapmak kaslarımızı daha güçlü hale getirebilirken yanlış yapılan veya ısınma hareketleri yapılmadan başlanan egzersiz kaslarımızın gevşeme kasılma dengesini bozarak krampa sebep olabilir.
Kramplar vücudumuzun bizimle kurduğu bir iletişim şekli de olabilir. Yaklaşık %60’ı su olan vücudumuzda suyun azalması baş ağrısı, baş dönmesi, sindirim sorunları, bedensel faaliyetlerde azalma ve kramplara sebep olarak susuz kaldığını belirtmeye çalışır. Kaslardaki kasılma döngüsü, kas hücrelerine su girişi ve çıkışı ile ilişkilidir. Su, kasların kasılıp gevşemesinde rol alan aktin ve miyozin filamentleri arasında meydana gelen yapı değişikliğine katılarak, bu proteinlerin birleşik durumundan kasılmanın üretildiği serbest duruma geçmesini sağlar. Suyun eksikliği bu döngünün düzgün çalışamamasına ve böylece de kramplara sebep olabilir.
Besinlerden aldığımız vitamin ve mineraller vücudumuzda gerçekleşen işlemlerde önemli bir yere sahiptir. Vitamin ve mineral eksiklikleri sağlık problemini de yanında getirebilir. İşte bunlardan biri de kramplar olabilir. Kalsiyum (Ca), magnezyum (Mg), sodyum (Na), potasyum (K) minerallerinin yanında B ve D vitaminlerinin kasların düzgün çalışabilmesi gerektiği bilinir. Bunlardan kalsiyum ve magnezyum kas kasılmasını kontrol etmek için birlikte çalışır. Her iki mineral de aktin ve miyozin proteinleri ile etkileşime girer. Aktin ve miyozin, kaslarımızı kısaltmak ve kasmak için kalsiyuma, ardından gevşemek için magnezyuma ihtiyaç duyar. Bu durumda özellikle magnezyum eksikliği kaslarımızı etkileyerek anormal kas kasılmasına neden olur. Linus Pauling Enstitüsüne göre eksikliği önlemek için tüm yetişkinlerin her gün yaklaşık 1.000 miligram kalsiyuma ihtiyacı vardır.
Sinir sisteminiz de kaslarımızla nöromüsküler kavşak adı verilen yapıları kullanarak iletişim kurar ve bir sinirin aktivasyonu kas kasılmasını tetikler. Sodyum ve potasyum mineralleri, kaslarımızın kasılması için sinyal veren sinir hücrelerimizin elektrik sinyalleri göndermesine yardımcı olur. Bu minerallerin eksikliği, kaslarda güçsüzlüğüne ve krampa neden olabilir. Linus Pauling Enstitüsünün araştırmasına göre yetişkinlerin her gün 1.500 miligram sodyuma ve 4.700 miligram potasyuma ihtiyacı vardır.
Gün içinde dersteyken veya bilgisayar başındayken uzun süre aynı pozisyonda kalabiliyoruz. Bu şekilde kaldığımızda birçok kasımızı kullanmıyoruz ve bu da dolaşım sistemimizi düzgün çalışamaz hale getiriyor. Bazı kaslarımıza yeteri kadar kan ve besin ulaşmıyor ve sinir sıkışması meydana gelebiliyor. Dolaşım sistemindeki bu bozukluk hamilelikte de sıklıkla görülebilir. Kilo artışının, Mg eksikliğinin ve hareketsizliğin sebep olabildiği bu kramplar genellikle 3. ve 9. aylar arasında bacak ve ayaklarda görülür.
Yaş alındıkça vücuttaki kas oranımız azalır ve kalan kaslarımız da kolayca normalden fazla şekilde gerilebilir hale gelir. 40’lı yaşlardan sonra kaslarımız daha yorgun ve yavaş çalışır hale gelir. Bu da genellikle daha hareketsiz bir yaşamı beraberinde getirir. Besinlerin yeteri kadar ulaşmadığı ve enerji ihtiyacını karşılayamayan kaslarda kasılıp gevşemelerde aksaklıklar meydana gelir. Bunlar da günün herhangi bir diliminde ani ve acılı kramplara sebep olabilir.
Yaşlanmanın tam tersi çocuklarda ani büyüme dönemlerinde sıklıkla kramplar görülür. Büyüme ağrıları da denen bu durum gün içinde fazla hareketli olunmasından da kaynaklanabilir. Ağrıya karşı daha duyarlı olabilen çocuklar da yetişkinler de kramplar tarafından uykularından uyandırılabilirler.
Tüm bu sebeplerin yanında antidepresanlar ve doğum kontrol hapları başta olmak üzere kullanılan ilaçların yan etkisi olarak da kaslarda kramp görülebilir. Fazla alkol tüketimi, karaciğer problemleri, tip 2 diyabet, huzursuz bacak sendromu, Parkinson hastalığı gibi durumlar da ayaklar ve başta olmak üzere kaslarda ağrılı ve acılı kramplara sebep olabilir.
Ani krampla karşı karşıya kaldığımız durumlarda ilk olarak kendimiz bölgeye masaj yaparak ve minik esneme hareketleri ile esneterek geçmesine yardımcı olabiliriz. Uzun sürdüğü ve tüm vücudumuza acı vermeye başladığı durumlarda ılık bir duş ile acının azalmasına ve geçmesine yardım edebiliriz. Sıcak su torbası veya buz ile krampın olduğu bölgeye müdahale edebiliriz. Herhangi bir kronik hastalıktan kaynaklanmayan ya da ilaç yan etkisi olmayan krampları azaltmak için bol sıvı tüketerek hayatımıza minik egzersizler dahil edebiliriz. Bunların yanında krampların sıklığı arttığı durumda vücudumuz bize bir şeyler anlatmak istiyor olabilir. Bu durumda doktora giderek kan değerlerimize baktırabiliriz.
