Bir çikolatanın paketinde, diyet listelerinde, spor salonlarında sık sık kaloriyle ilgili bir şeyler görebiliriz. Bu kurabiyede kaç kalori var? Spor yaparak ya da uzun mesafe koşarak, ya da hareket ederek kaç kalori yakarız? Peki gerçekten kalori nedir ve tam olarak kaç kaloriye ihtiyacımız var ?
Kaloriler vücudun enerji kapasitesinin kaydını tutmanın bir yoludur. Sağlıklı bir denge ancak aldığımız kadar enerji harcadığımızda oluşur. Sürekli yaktığımızdan daha fazla enerji alırsak, fazla miktar hücrelerimizde yavaş yavaş yağ olarak depolanır ve kilo alırız. Aldığımızdan daha fazla enerji harcarsak, kilo veririz. Yani; tükettiğimiz ve kullandığımız enerjiyi ölçebilmek gerekir, bunu ise "kalori" adını verdiğimiz birimle yaparız. Yiyeceklerde bulunan, aynı zamanda "büyük kalori" de denilen bir kalori, 1 kg suyun sıcaklığını 1 °C derece yükseltmek için gereken enerji miktarı olarak tanımlanır. Tükettiğimiz her şeyin kalori hesabı vardır, bu bir maddenin kimyasal bağlarında ne kadar enerji depoladığı ölçümüdür. Ortalama bir pizza diliminde 272 kalori bulunur, bir dilim ekmekte yaklaşık 78 kalori, bir elmada ise yaklaşık 52 kalori vardır. Yiyeceklerden elde edilen enerji, sindirim sırasında salınır ve diğer moleküllerde saklanır ve bunlar vücut ihtiyaç duyduğunda enerji sağlamak için parçalanır. Bu enerjinin yüzde onu sindirime yardımcı olur, yüzde yirmisi fiziksel aktiviteyi harekete geçirir ve yüzde yetmişlik en büyük kısmı ise dokuların ve organlarımızın temel işlevlerini destekler.
Bu yüzden yetmişlik kısım bazal metabolizma hızı ile aynı şeydir. Bazal metabolizma yemek yemediğimiz ve hareket etmediğimiz zaman yaşamımızı sürdürmek için gereken enerji miktarıdır. Biraz fiziksel aktivite ve sindirim de hesaba katıldığında ortalama bir insan günde kalori ihtiyacı standart olarak kadınlarda 2000 erkeklerde ise 2500'dür. Bu hesaplarda ortalama kilo, fiziksel aktivite ve kas yoğunluğu gibi faktörler baz alınarak değişiklikler yapılabilir. Peki sizce herkes yaklaşık 2000 kalori hedeflemelidir anlamına mı gelir? Aslında tam olarak değil. Eğer Bisiklet Maraton Turu gibi enerji tüketen bir aktivite yapıyorsanız, vücudunuz günlük 9000 kalori kadar kullanır. Hamilelik normalden biraz daha fazla kalori gerektirir ileri yaştaki insanlar ise genellikle daha yavaş metabolizmaya sahiptir, enerji daha yavaş yakılır bu yüzden doğal olarak daha az kaloriye ihtiyaç duyulur.
Kalori hesabı yapmadan önce bilmemiz gereken ve çok önemli olan başka bir şey daha var. Kalori, tam olarak yakmanız gereken enerji miktarına göre değil, gıdanın ne kadar enerji içerdiğini ölçen besin sınıflandırmasına dayanır. Maydanozgiller ve tam buğday gibi lifli gıdaları sindirmek için daha fazla enerji gerekir, yani; 100 kalorilik bir maydanozgilin sindirimi 100 kalorilik bir patates cipsinden daha az enerji ile olur. Ayrıca, bazı gıdalar protein ve vitaminler gibi besleyici öğeler bulundururken bazıları da çok daha az besin değeri içerir. Bu tür gıdaları aşırı tüketmek fazla kiloya ve yanlış beslenmenize neden olabilir. Hatta aynı tür besinleri tüketen farklı insanlar, aynı miktarda kalori almayabilir. Enzim düzeyleri, bağırsak bakterileri ve hatta bağırsak uzunluğu gibi farklılıklar, her bireyin gıdalardan alacağı enerjinin biraz farklı olabileceğini gösterir. Dolayısıyla kalori faydalı bir enerji ölçümüdür, ancak her birimizin tam olarak ne kadar kaloriye ihtiyacı olduğunu hesaplamak için egzersiz, gıdanın türü ve vücudumuzun enerjiyi işleme yetisini dikkate almak gerekir. Bu yüzden standart kalori hesaplamalarıyla sınırlanmamak daha doğru olacaktır.
