Çocukluğumuzdan beri hemen hemen herkesin bildiği gibi ayılar ve bazı diğer hayvanlar hava şartlarına bağlı olarak kış uykusuna yatarlar. Bu uzunca uyku kimi türlerde dört hafta sürerken ayı gibi büyük memelilerde yedi aya kadar uzayabilir. Sizce bu hayvanların bunca süre uyumalarının altında yatan sebepler nelerdir? İri ve gösterişli yapılarıyla ayılar bu kadar uzun süre kenara çekilmeye neden ihtiyaç duyarlar, hiç düşündünüz mü?
Kış uykusu, doğanın akışı ve canlılığın korunması için bir önlemdir. Olumsuz hava şartlarında yiyecek ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını karşılayamayan ayılar da kış uykusuna yatan ve bilinen en yaygın türlerden biridir. Uyku olarak adlandırılmasına rağmen tam bir uyku durumu olmayıp derin uyuşukluk olarak bilinmektedir. Bu süre boyunca hemen hemen hiç soluk almayan ayılar ölüm ile uyku durumu arasındaki bir biçimde yaşarlar. Tüm hayati fonksiyonları neredeyse durmuş durumda görünürler ve kalpleri oldukça az atar. Bu süre zarfınca ayılar yazın vücutlarına depoladıkları yağlarla beslenirler. Yalnızca hayatlarını devam ettirecek kadar yağ kullanmalarına rağmen vücut ağırlıklarının üçte birini kaybederler. Kış aylarının bitmesiyle tekrardan besin bulmaya başlayan ayılar verdikleri kiloları kısa zamanda geri alırlar.
KIŞ UYKUSUNA YATAN HAYVANLAR UYANDIRILIR MI?
Her ne kadar sadece ayılardan bahsetmiş olsak da birçok hayvan da ayılar gibi kış uykusuna yatar. Bu hayvanların en şaşırtıcı olanlarından birisi de balık ailesinden olan "Antarktika morinası"dır. Karada olduğu gibi denizlerde de olumsuz hava koşulları baş gösterebilir. Öyle zamanlarda balıklardan bazıları da yaşamsal faaliyetlerini en aza indirgeyerek denizin dibinde tam uyuşukluk haline bürünebilir. Karadaki duruma nazaran daha kısa sürse de çeşitli sularda da kış uykusuna yatmış canlılara rastlayabiliyoruz.
Yapılan son araştırmalarda da görüyoruz ki kış uykusu, canlının tür devamlılığı, gelişimi ve korunması açısından oldukça büyük bir yere sahiptir. Yani ayılar ve kış uykusuna yatan diğer türler tembel oldukları için değil bir sonraki mevsime en az zarar ile geçmek için uyku halini tercih ederler. Bitkilerde de uyku durumu vardır, literatürde dormansi olarak adlandırılır. Yalnız uyku olarak adlandırılan bu olgu, daha birçok şeyde olduğu gibi insanlar arasında da kalıplaşmış durumdadır.
Kış uykusuna yatan hayvanları uyandırabilir miyiz sorusu aklınıza geldiyse bu belgesel size bir fikir verebilir.
