Arılar, polen veya nektar yiyerek beslenirler. Fakat yavru arıların beslenebilmesi ve genç arıların gelişimini tamamlayabilmesi için diğer arıların yavru ve genç arılara çiçeklerden polen toplaması gerekmektedir. Aynı zamanda arılar, çiçek toplarken vücutlarına yapışan polenler sayesinde çiçeklerin üremesine de yardımcı olur. Peki arılar hangi çiçeklerden polen toplayacaklarını nereden biliyorlar?
Araştırmacılar, polen toplayan arıların yiyecek arama kararlarını yalnızca tada dayandırmadığını, bunun yerine belirli bir çiçekteki deneyimlerinin "genel bir duyusal değerlendirmesini" yaptıklarını düşünüyorlar. Arılar tipik olarak çiçeklerden polen topladıklarında yemezler, bacaklarındaki özel "keseler" veya vücutlarındaki tüyler aracılığıyla topladıklarını yuvaya taşırlar. Kolonilerde birlikte yaşayan arılar için, kimyasal işaretler veya özel 'danslar' yoluyla yuvadaki diğer arılardan aktarılan bilgiler de polen toplama davranışlarını etkileyebilir. Bu durum, arıların bir çiçeğin ürettiği polenin yavruları için yeterince besleyici olup olmadığına nasıl karar verdiklerini anlamayı zorlaştırır. Yine de bize küçük bir ipucu verir; sosyal arılar, koloninin polen depolarındaki değişikliklere yanıt vererek yiyecek arama alışkanlıklarını değiştirebilir, yani koloni içindeki geri bildirim arıların hangi poleni tüketip hangilerini tüketmediği bilgisi polen arama tercihlerini etkileyebilir.
İncelemelerde, arıların toplama sırasında poleni tadabilmelerine ve bu beslenme bilgilerini seçimlerine rehberlik etmek için kullanabilmelerine rağmen, hem polenin hem de çiçeğin kendisinin güçlü kokusuna ve görsel görünümüne de dikkat etme olasılıklarının yüksek olduğu görülmüştür. Görünüşe göre arılar polendeki ham protein içeriği gibi tek bir besin bileşiğine tepki vermez, aynı zamanda polen ve çiçeklerde bir dizi duyusal ipucunu da kullanır.
Arıların gözünden Karahindiba çiçeğinin görüntüsü
Arıların Polen Toplama Yolculuğu
Polen, arıların ana protein kaynağıdır ama yayınlanan araştırmalar, arıların poleni protein içeriğine göre seçtiklerini kesin olarak göstermemiştir. Arıların şekeri algılayabilen tat alma reseptörleri vardır, aynı zamanda proteini algılayıp algılayamayacakları veya gerçekten polen tadı alıp alamayacakları açık bir sorudur ve polenin arılara sadece tadı değil, birden fazla duyuyu hedefleyen ipuçları sunması gerekmektedir.
Bilim insanlarına göre; arıların hangi çiçeğe yöneleceğini bitkilerden aldığı duyusal ipuçları, arıların önceki deneyimleri ve diğer arılardan gelen geri bildirimler belirlemektedir. Arılar; bitkilerin sahip olduğu koku, parlaklık, renk, nektar ve polen (besin kaynağı) gibi farklı faktörlerden hangi bitkiye gideceklerini bilirler. Bu sayede arılar görme, tatma ve koklama gibi duyularını kullanarak çiçeklerden polen toplar. Bir başka yol da halihazırda arıların ve çiçeklerin yaydığı sinyallerdir. Bombus arıları, vücudunda bulunan 250 tüy sayesinde elektrik sinyalleri yayabilir. Çiçekler de kimyasal etkileşimleri sayesinde küçük negatif elektrik sinyalleri yayarlar. Ayrıca, çiçeklerin yaydığı negatif sinyaller, pozitif sinyaller yayan arıların onlara doğru hareket etmesini sağlar. Çiçeklerin elektrik alanları saniyeler içinde değişebildiğinden, bu duyusal yöntem çiçekler ve arılar arasındaki hızlı ve dinamik iletişimi kolaylaştırabilir.
Arılar kokulara da tepki verirler ve araştırmalara göre, polen kokusu çiçeklerin diğer tüm bölümlerinden farklıdır. Yazarlar, polen toplama sırasında arıların mekanik duyusal geri bildirim (örneğin, bir çiçeğin ne kadar polen saldığını gösteren sinyaller) ve polen tanelerinin boyutu gibi fiziksel ipuçları aldıklarını da belirtmektedir. Diğer bir yöntem ise, arıların daha önce uğramış olduğu bitkilerdeki nektarı hatırlamalarıdır. Bu yolla arılar, nektar bakımından zengin olduğu çiçekleri tekrar tercih etmektedir. Bunu ise, polenlerin tatlarını çiçeklerin rengi ile ilişkilendirerek hatırlamakta ve tekrar bu çiçekleri tercih etmektedirler. Verimli polenlerin çiçeklerini tercih eden arılar, tekrar aynı çiçeğe gidebilmek için çiçeklerin rengini ve şeklini kodlar. Arılar sadece verimli polenleri değil, aynı zamanda tadı güzel polenleri de tercih etmektedir. Yapılan araştırmalarda, arılar aynı miktarda şekerli ve selüloz polen toplasalar da arıların önce sükroz bağcıklı polenin peşine düştükleri anlaşılmıştır. Polenlerin miktarı ve tadının yanı sıra, arıların bitkilerden topladıkları özleri yuvaya götürdüğünde yavru ve genç arıların verdiği tepkiler de arıların tercihini etkilemektedir.
Son olarak; arılar, diğer arıları takip ederek onların davranışlarından hangi çiçeğe gidilmesi gerektiğini anlayabilir. Fakat, daima diğer arıların gittiği çiçeklere gitmezler. Eğer diğer arıların tercih ettiği çiçek özünün sahip olduğu tadın acı olduğunu biliyorlarsa tadı güzel olan çiçekleri, diğerlerinin gittiği çiçeklere tercih ederler. Ayrıca çiçekleri diğer arıların çeşitli yollarla ilettikleri mesajlar aracılığıyla da seçebilirler.
