X-ışınları gözle görülmeyen ve iyonizan radyasyon içeren ışın demetleridir. 1895 yılında Alman fizikçi W. Conrad Roentgen tarafından bulunmuştur. Bu nedenle “Röntgen ışınları” olarak da adlandırılır. Bazı dalga boylarında ışık, ultraviyole, kızılötesi ve x-ışını gibi göremediğimiz radyasyon şeklini alır. X-ışınları, görünür ışığın aksine, insan vücudundaki birçok dokuyu doğrudan geçebilen çok kısa dalga boylarına sahiptir.
Vücuttan geçen X-ışınları film veya dedektör adı verilen özel algılayıcılar ile tespit edilerek grafik haline getirilebilir. Böylece tıpta birçok hastalığın teşhisinde kullanılır. X-ışınları radyografik incelemeler (Röntgen filmleri), bilgisayarlı tomografi (BT), anjiyografi ve mamografi tetkiklerinde x ışınları bulunur.
X-ray cihazı, nesnelerin x ışını kaynağından geçmesiyle görüntüleri oluşturan cihazdır. Kemikler çoğu dokudan daha yoğun kalsiyum içerdiğinden, x ışınlarını durdurabilir ve böylece bir 'iz veya gölge' oluşmasını sağlarlar. Elimizi bir fenerin önüne koyarsak arkasındaki duvara gölge düşürür. Benzer bir şekilde, vücuda yönlendirilen x-ışınları, karşı tarafta film üzerinde veya dijital bir sensöre kaydedilebilen 'gölge' üretir; böylece kaslar gibi yumuşak dokular belirsiz ya da gölgeli iken kemikler net bir şekilde görülebilir. Sonuç olarak, x-ışınları tarafından oluşturulan 2 boyutlu görüntüler, vücuttaki yapıların ortaya çıkarılmasında oldukça faydalıdır ve kemikteki kırıkları kolayca görüntüleyebilir.
Hamilelerin, kalp pili taşıyanların, kalp hastalarının en çok sorduğu ve endişelendiği konu x-ray cihazlarının yaydığı x-ışınlarıdır. X-ışınları bilindiği gibi insan sağlığına zararlıdır. Fakat bu konuda bir üst sınır vardır ve bu sınır 0,5 REM olarak belirtilmektedir.
Cihazların tünel giriş-çıkışlarında kurşungeçirmez perde bulunmaktadır, bu da sağlığa zararı önlemektedir. Gerekli koruyucu ekipmanlarla sızdırmazlığı kontrol edilmiş, yetkili ve eğitimli personeller tarafından kullanılan x-ray cihazları insan sağlığına zararlı değildir.
