Vücudumuzda En Fazla Bulunan Protein: Kolajen

Kozmetik ürünlerin içindekiler bölümünde sık sık karşılaştığımız ve ismini görünce incelediğimiz ürünü gözümüzde daha değerli gösteren kolajenin fonksiyonu tam olarak nedir? Yabancı kaynaklı bir isim olması bile dikkatimizi çekmeye yetiyor ama cildimizdeki gerçek rolü cilde parlaklık katmak mıdır, sıkılaştırmak mıdır yoksa esneklik kazandırmak mıdır? Belki de hepsi.

Kolajen molekülleri birbirleriyle çapraz bağlar oluşturarak kümeleşebildikleri için güçlü ve stabil lifler oluşturabilir. Omurgalı canlılarda temel yapısal protein olan kolajen, memelilerde en çok bulunan çoklu amino asitlerden oluşmuş bir proteindir ve vücut proteinlerinin %20-30’unu oluşturur. Cildimizin ise %75-80'i kolajenden oluşmaktadır.

Vücutla alerjik reaksiyonlar oluşturmadan etkileşime girebilen ve medikal amaçlarda güvenle kullanılabilen maddelere “biyomateryal” denir. Kolajen, canlı sistemler tarafından parçalanabildiği için biyoçözünür özelliğiyle dikkat çeken bir biyomateryaldir. Yanık ve yaraları kapatma amacıyla kullanılan yara örtüleri ve ilaç salım sistemleri gibi medikal uygulamalarda kullanılabilecek önde gelen materyallerden biridir.

Peki cilt bakım serum ve kremlerin içerisindeki kolajen tam olarak nedir ?

Vücudumuz kolajeni kendisi ürettiği gibi, çevresel etkenler ve yaşın ilerlemesi ile vücudun sentezleme hızı düşmeye başlar. Böylece kırışıklıkların temel sebeplerinden biri olarak kendisini hissettirir. Başlıca Tip 1, Tip 2 ve Tip 3 olarak farklı çeşitlerdeki kolajen; üretim kaynağına göre domuz, sığır ve balık (marine) derisinden elde edilir. Hayvan derisinde bulunan proteinler belirli enzimatik yöntemler ile parçalanıp hidrolize edilir. Özellikle onarıcı ve iyi nemlendirme etkisi sebebiyle kolajen kozmetik ürünlerine bu şekilde girer ve elde edilme süreci nedeniyle oldukça pahalı bir ham maddedir.

Cilt bakımı için çok daha iyi bir alternatif vardır, hem hayvan kaynaklı olmaması hem de ciltte doğal olarak kolajen sentezlemesini tetikleyen muhteşem bir molekül; Vitamin C. Sağlıklı cilt bariyeri ve yenilenmeyi sağlaması için artık üreticiler Vitamin C'ye yöneliyor.

Başka bir tarafta ise 15 farklı kolajen proteinini kodlayan 30’dan fazla gende meydana gelebilecek mutasyonlar vardır. Toplumda çok sık görülmediği için mutasyonların oluşması durumunda ortaya çıkan genetik bozukluklar “nadir genetik hastalıklar” olarak adlandırılmaktadır. Ancak bu mutasyonlar artan dünya nüfusuyla birlikte daha sık ortaya çıkmaya başlamaktadır. Mutasyonlara sahip olan insanlar; kemikleri etkileyen bir genetik bozukluk olan Osteogenez imperfekta, eklemleri ve kan damarlarını etkileyen Ehlers-Danlos sendromu (EDS) ve derideki katmanlar başta olmak üzere ağız, yemek borusu, göz gibi farklı organlar üzerinde etkili olan Epidermolizis büllosa gibi hastalıklarla ve ağrılı semptomlarla hayatlarına devam etmekteler. Tedavisi olmayan bu hastalıkları hedefleyen gen terapileri birçok laboratuvarda çalışılmaktadır. 2020 yılında iki kadın araştırmacıya Kimya alanında Nobel Ödülü kazandıran CRISPR denilen gen düzenleme yöntemi, son yıllarda bilim insanlarının gündeminde ve bu yöntemin genetik hastalıkların tedavilerinde uygulanmasına yönelik değerlendirmeler yapılmaktadır.