Vücudumuz, milyonlarca hücrenin bir araya gelmesi ile oluşur. Hücrelerle birlikte binlerce çeşit bakterinin derimizde ve bağırsaklarımızda yaşadığı bilinmektedir. Yeni bulgular ise bakterilerinde yalnız olmadığını öne sürmektedir. Bağırsaklarımızda bulunan bakterilerle beraber yeni bir yaşam formu keşfedildi.”Obelisk” adı verilen çubuk şeklindeki yapılar virüslerden bile daha küçük olduğu, ancak hücrelere talimatlar gönderebildiği ve “oblin proteinleri” üretebildiği ortaya çıkmıştır.
Bağırsaklarımızda Bulunan RNA parçaları: Obelisk
Kaliforniya'daki Stanford Üniversitesi'nde biyokimyacı olan Ivan Zheludev ve meslektaşlarının yeni keşfettikleri bu minik RNA parçalarına “obelisk” ismini vermişlerdir. Araştırmcıların analizine göre bu halkaların çubuk benzeri yapılar oluşturacak şekilde katlandığı öne sürülmüştür. Bakteri ve diğer türlerde yaygın olarak rastlanan RNA dizileri daha çok halkasal biçimde bulunmaktadır. Yeni keşfedilen RNA parçaları ise yuvarlaktan daha çok çubuk benzeri bir yapıya rastlanmıştır.
Daha önceki çalışmalarda RNA'dan oluşan ve virüslere benzeyen ancak çok daha küçük olan "viroid"lerde düzleştirilmiş halkalar görülmüştür. 1970'lerde ilk kez bu yapıların bitkilerde hastalığa neden oldukları keşfedilmiştir. Kısa bir süre sonra, insanlarda hepatite neden olabilecek benzer yapılar keşfedilmiştir. Son beş yılda ise yapılan bir dizi çalışma çeşitli hayvanlar ve mantarlarda viroid benzeri yapılar bildirilmiş ve bunların bakterilerde de bulunabileceğine dair ilk ipucunu vermiştir.
Zheludev ve meslektaşları, viroidlerin karakteristik dairesel RNA'sını baz alarak, insan dışkısından elde edilen RNA veri tabanlarında benzer yapıları araştırmıştır. Bu çalışmalar sırasında obelisklere rastlanmıştır. Edinilen bilgilere göre yaklaşık 30.000 tane obelisk türü keşfedilmiştir. Obeliskler birçok viroidle aynı şekle sahip olsa da, genetik dizileri çok farklıdır. Bu da ayrı ancak ilişkili bir grup oluşturdukları fikrini öne çıkarmaktadır. Takip eden araştırmalar, her kıtadaki insanlardan alınan örneklerde çok sayıda obelisk bulunduğunu ortaya çıkarmıştır.
Çalışma, bu tür elementlerin sadece daha karmaşık organizmalarda değil, bakteri dünyasında da yaygın olduğuna dair mevcut sağlam kanıtlar sunmuştur. İsveç Tarım Bilimleri Üniversitesi'nde moleküler biyolog Joan Marquez-Molins, “Bu gerçekten toplumda rastgele bulunmuş bir şey değil, incelenen örneklerin dikkate değer bir kısmını gerçekten etkiliyor” diyor.
70 kg olan bir insanda ortalama 30 trilyon insan hücresi ve 39 trilyon bakteri hücresi bulunmaktadır. Bakterilerin toplam kütlesi, insan hücrelerinin kütlesine kıyasla çok daha küçüktür. Bakteriler genellikle daha küçük ve hafif oldukları için, toplam kütle olarak insan vücudunun yaklaşık %1-3'ünü oluştururlar. İnsan mikrobiyomu (insan vücudunda yaşayan bakterilerin genetik materyali) üzerine uzun yıllar boyunca çalışmalar yürütülmektedir. Çalışmalar sonucunda elde edilen bulgular arasında “beyin-bağırsak” ilişkisine “ne yersen aslında o’sun” söylemleri ile dikkat çekilmiştir.
Beyin- Bağırsak Çalışmalarına Yeni Etken: Obelisk
Bilim insanları, insan bağırsaklarındaki ve ağızlarındaki bakterileri kolonize eden, virüslerden bile daha küçük RNA parçacıkları keşfetmişlerdir. Standart bir yaşam formu olarak kabul edilemeyecek kadar minimal olan bu genetik malzeme parçacıkları, hücre tarafından okunabilen bilgiyi ileten bilinen en küçük unsurlar arasındadır. Küçük genetik malzeme parçacıklarından çıkan komutlar ilk kez keşfedilmiştir.
North Carolina Üniversitesi Chapel Hill'den hücre ve gelişim biyoloğu Mark Peifer, “Dünya yeni şeylerle dolu ve bir kez bakmaya başladığınızda, onları buluyorsunuz.” diyerek keşiflerin sonu olmadığına dikkat çekiyor.
Bağırsaklarımızda bulunan bakteri çeşitliliği yediğimiz besinlerin düzgün şekilde sindirilmesine böylece beslenmemize yardımcı olur. Bağırsaklarımızda gerçekleşen metabolik faaliyetler sonucunda beynimize sinyaller gitmektedir. Bu sinyaller oldukça fazla hatta beyinden gönderilen sinyallerden daha baskındır. Bağırsaklardan beyne giden 8-9 tane sinyal giderken bağırsaklardan beyne 1 tane sinyal gitmektedir. Beyne gelen sinyaller duygu durumları ve vücut sağlığımız üzerinde direkt bir etkiye sahiptir.
Bağırsaklar üzerinde yaşayan herhangi bir yeni canlı formu beyin bağırsak ilişki üzerine katkı sağlaması açısından oldukça önemlidir. Kişilerde bulunan bakteri çeşitliliği tıpkı parmak izi gibi kişilere özel olarak değişmektedir. Yeni RNA parçaları, bakteri çeşitliliği ve metabolik aktivitelerini değiştirebilir. Günümüzde probiyotik ve özel diyetlerle kişilerin sağlık durumlarını iyileştirme çalışmaları yapılmaktadır. Yeni RNA parçaları bu tür çalışmalara yeni bir yön verecektir.
Obelisklerin insan sağlığını nasıl etkileyebileceği henüz bilinmemektedir. Paris'teki Pasteur Enstitüsü'nde virolog Anamarija Butković,” Mikrobiyomun bileşenleri- bakteriler, mantarlar ve diğer organizmalar- "hepsi bir dengede var olur" diyor. “Obelisklerin orada ne yaptığını ve bu dengenin tamamını nasıl etkileyebileceklerini düşünmek ilginç” diye ekliyor.
Bu sorulara yanıt, yaygın bir ağız bakterisi olan Streptococcus sanguinis'ten gelebilir. Daha önceki bulgular, Streptococcus sanguinis’in üzerinde obelisklerin bulunduğunu göstermiştir. S.sanguinis'in kolayca yetiştirilebilmesi nedeniyle, bilim insanlarının bu bakterileri kullanarak obelisklerin nasıl çoğaldığı, bakterileri nasıl etkilediği ve proteinlerinin ne yaptığı hakkında soruları ele alabileceğini varsayılmaktadır.
