Birçoğumuz okulda gördüğümüz biyoloji dersinde ya da konuda uzman kişiler tarafından edindiğimiz bilgiler sayesinde vitaminlerin birçoğunu bilir ve ihtiyaç duyduğumuz zamanlarda kullanırız.
Peki daha önce vitamin benzeri maddeleri duydunuz mu? Bu maddelerden bir tanesi de kolindir.
Kolin olarak bildiğimiz besin maddesi aslında, B grubu vitaminlerine ait olan B4 vitaminidir. Kimyasal adı betahidroksi etiltrimetil amonyum hidroksittir. Esansiyel bir besindir. Yani vücudumuzun normal fonksiyonlarını gösterebilmesi için elzem olan maddelerdendir. Ayrıca bağırsaklarımızda yaşayan ve yararlı bakteriler olarak bildiğimiz probiyotiklerin de gıdasıdır.
Kolin hem yağda hem de suda eriyebilen farklı formlardadır. Bu nedenle vücudumuz kolinin emilimi de farklı yollarla yapılmaktadır. Suda eriyen kolin formları; serbest kolin, fosfokolin ve gliserofosfokolin iken yağda eriyen formlar; fosfatidilkolin ve sfingomiyelindir. Suda eriyen kolin formları portal dolaşımla birlikte karaciğere giderken yağda eriyen formları lenfatik dolaşımla birlikte bağırsaklara gelir ve bağırsaklardan emilir. Gıdalarla alınan kolin formları yağda çözünen formlardır.
Kolin; biyoloji dersinde gördüğümüz beyin ve hücreler arasındaki iletişimi sağlayan ‘asetilkolin’ maddesinin yapı taşıdır. Asetilkolinin yapı taşı olmasından dolayı; hafıza ve öğrenme yeteneği için olmazsa olmaz moleküldür. Vücudunda yeterli miktarda kolin bulunan kişilerin görsel ve işitsel hafızasının daha iyi olduğu yapılan son çalışmalarda bulunmuştur.
Yine yapılan son çalışmalarda kolinin yağ metabolizmasında görevli olduğu bulunmuştur. Yağları karaciğerde gerekli yere taşır ve gerektiğinde kullanımını sağlar. Bu nedenle karaciğerde yağ birikimini önlemektedir. Kolinin bu fonksiyonu, bilim insanlarını daha fazla araştırmaya teşvik etmiştir.
Sinirler arasında iletişimi sağlayan kolin daha iyi bir sinir sistemine sahip olmamızı da sağlar. Ayrıca hücre zarımızın yapısında yer alan fosfotidilkolin molekülünün de yapısına katılır. Aminoasit olarak bilinen homosistein molekülünün miktarını azaltarak kalp sağlığımızın korunmasına yardımcı olur.
Kolin ayrıca hamile kadınlar için çok önemlidir. Çünkü bebeğin beyin ve sinir gelişimi için önemli rol oynar.
Kolin 1862 yılında Alman kimyager Adolph Strecker tarafından öküz ve domuz safrasından izole edilerek keşfedilmiştir. Bu nedenle de adı Yunanca safra anlamına gelen ‘choli’ kelimesinden türetilmiştir. 1865 yılında ise Alman farmakolog Oscar Liebreich beyinde nörin adı verilen bir madde keşfettiğini söyledi. Fakat nörin aslında kolindi, daha sonra bunların aynı molekül olduğu anlaşıldı. Bu yüzden de adı ‘Choline’ yani kolin olarak değiştirildi.
Kolinin bu kadar hayati öneme sahip olması ilk keşif yıllarında anlaşılamadı. Ancak 1930’lu yıllara gelindiğinde karaciğer yağlanması ile ilişkisi anlaşıldı. Günümüzdeki önemi ise 1990’lı yıllarda anlaşılmaya başlandı. Çünkü bilim insanları 90’lı yıllarda kolin ile kontrollü beslenme çalışmaları yaptı.
Kolin hem hayvansal hem de bitkisel gıdalarda bulunur. Bu gıdalar; yumurta sarısı, sakatat, kırmızı et, tavuk, balık, süt, peynir, yoğurt, kabuklu yemişler, soya fasulyesi, lahana, brokoli, karnabahar, patates, turpgiller, nohut ve mercimek gibi gıdalar olarak sayılabilir. Kolin ayrıca anne sütünde de bulunmaktadır.
Az bir miktar kolin vücudumuz tarafından üretilmektedir. Fakat bu miktar günlük kolin ihtiyacımız için yeterli değildir. Bu nedenle dışardan gıdalarla alınmalıdır.
Her gün tüketmemiz gereken kolin miktarı cinsiyete ve yaşa göre farklılık göstermektedir. Yetişkin kadınların her gün 425mg kolin tüketmesi gerekirken bu miktar erkekler için 550mg’a yükselmektedir. Ayrıca hamile ve emziren kadınların da günlük 550mg kolin tüketmesi gerekmektedir. 0-6 aylık bebekler 125mg, 6-12 aylık bebekler 150mg, 1-8 yaş çocuklar 200-250mg ve 9-13 yaş çocuklar 375mg kolin tüketmelidir.
Genellikle hamile kadınlar, genetik bir hastalığı olan kişiler ve herhangi bir nedenden ötürü damardan beslenmek zorunda kalan kişiler günlük kolin dozunu almada sorun yaşarlar.
Yüksek doz kolin miktarı, tansiyonumuzun düşmesine ve karaciğerimizde toksik etki oluşmasına neden olur. Aşırı terleme, balığımsı koku, mide bulantısı ve kusma görülen diğer yan etkilerdendir. Yetişkin bireyler için tolere edilebilir en yüksek kolin miktarı 3500mg’dır. Bu miktarı gıdalarla almak oldukça zordur. Bu nedenle kolin toksisitesi görülen kişiler genellikle fazla miktarda kolin takviyesi alan kişilerdir.
Kolin, bilim insanları tarafından son zamanlarda daha fazla araştırılmaya ve keşfedilmeye başlanmıştır. Son zamanlarda araştırmalarda artış olmasının nedeni keşfedilen hayati öneme sahip sağlık yararlarıdır. Fakat kolin üzerine yapılan araştırmalar henüz bitmemiştir. Bu nedenle bulunacak sağlık yararları daha da önem kazanmasını sağlayacaktır.
