Parlayan milyonlarca yıldızın bulunduğu galaksilerin, gezegenleriyle fotoğraflarını gördüğümüz uzayın kokusu olabilir mi? Nefes almak mümkün olmasa da uzay boşluğunda dolanan astronotların üzerlerine sinen kokulardan, gemi içerisine sızan kokulardan nasıl koktuğunu tahmin edebiliriz.
Uzayın Bir Kokusu Olabilir Mi?
Uzay bir boşluktur ve bu nedenle tamamen tenefüs edilebilir havadan yoksun olduğu söylenebilir. Bununla birlikte, uzay yürüyüşlerine çıktıktan sonra uzay araçlarına dönen astronotlar, uzay kıyafetlerinde ve ekipmanlarında tuhaf bir koku kaldığını bildirmiştir. Koku; barut, kaynak dumanı ve kavrulmuş biftek karışımı olarak tarif edilmiştir. Bu kokunun, uzay aracının ve uzay giysilerinin yapımında kullanılan malzemelerin daha sonra uzay boşluğuna maruz kalmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Yine de uzayın kokusu astronotların tarifi üzerinden tanımlanmıştır. Hatta bu tarif üzerine üretilmiş bir parfüm bile üretilmiştir. “Eau de space” ismiyle piyasaya sürülen parfüm bugün $49.00 fiyatla satışa sürülmeye devam ediliyor. Parfüme alıcı olan tüketicilerin çoğu, uzayın kokusunu ve astronotluk deneyiminin nasıl olduğunu tecrübe etmek için parfümü aldıklarını beyan ediyorlar. Peki uzaydaki bu kesif, baruta benzeyen kokunun kaynağı nedir?
Uzayda birçok yıldız sönüyor ve tozları boşlukta savruluyor, evrendeki toz fazlalığının nedeni bugün James Webb Uzay Teleskobu (JWST) ile hala öğrenilmeye çalışılıyor. Gezegenlerin yüzeylerinde birçok patlama gerçekleşiyor bazı parçalar uzay boşluğunda dolanıyor. Uzayda yoğun olarak bulunan bu toz malzeme, genç yıldızları korur, temel moleküller ve gezegenler için bir temel oluşturur. Ancak NASA uzay ajansı, bu tozun açıklayabileceğimizden çok daha fazlası olduğunu belirtiyor: Yani uzay, tozlu yığın parçaları ile çalışıyor.
Temel olarak baktığımızda bu parçalar farklı elementlerden oluşuyor ve bu elementlerin farklı kokuları olabilir. Bu kokular polisilik aromatik hidrokarbon (PAH) kokularına benzerlik gösterir. PAH, bir kimyasal madde olup doğada 100%‘ün üzerinde bulunur. Bu madde kömür, benzin ve bazı yiyeceklerde de bulunabilir. Kuyrukluyıldız ve göktaşlarında da kalıntısı bulunan PAH, yanık et, tütsülenmiş et, duman kokularına benzer bir koku yayar. Uzayın astronotlar tarafından tarif edilen kokusu da ölen yıldızlar, parçalanan asteroitlerde oluşan PAH kimyasalından kaynaklanıyor olabilir.
NASA, uzay araştırmaları için verdiği eğitimlerde astronotların uzaya uyum sağlayabilmesi için benzer bir koku oluşturmak amacıyla kimyagerlerle ortak çalışıyor.
Fotoğraflarıyla ve uzayda yaşam bulguları haberleriyle sürekli gördüğümüz uzayın kokusu; savrulan, tepkime gerçekleştiren maddelerden yayılıyor. Bu kokuyu tarif etmek göreceli de olsa element analizi ve özellikleriyle şimdilik genel bir kanıya varılabiliyor. Yine de bu kimyasal koku yayılımının insan sağlığı üzerinde nasıl bir etki oluşturduğu henüz bilinmiyor. Ancak; Polisiklik Aromatik Hidrokarbonlar (PAH), organik bileşiklerin eksik yanması sonucu ortaya çıkan toksik ve kansorejen etkiye sahip yine organik yapıda bileşiklerdir. PAH’lar hava, su, gıdalar ve sigara dumanı ile insan vücuduna girerek DNA’da mutasyona neden olmaktadır. Dolayısıyla eğer tahmin edildiği gibi kimyasal özellikleri varsa bu kokuya kaynak sağlayan uzay tozlarıyla karşılaşmak sağlık açısından önemli riskler oluşturabilir.
