Sıcak bir yaz günü denizden çıktıktan sonra aniden esen rüzgârın vücudunuzda küçük kabarcıklara sebep olduğunu hissetmişsinizdir. Bazen bir rüzgâra bile ihtiyacınız olmaz. Aniden içinizden gelen bir kuvvet bu minik pürüzleri oluşturabilir.
İngilizcede tüylerin diken diken olmasına kaz derisinden ilham alınarak “goosebumps” denilmektedir. Bu kelime, kaz anlamına gelen “goose” kelimesi ile tümsekler anlamına gelen “bumps” kelimesinin birleşmesi sonucu ortaya çıkmıştır. Bir kazın tüyleri yolunduğunda tüy köklerinde çıkıntılar oluşur. Bu çıkıntılar, insanların vücudunda oluşan minik kabarcıklar gibi göründüğü için bu tabir tüylerin diken diken olması için kullanılmaktadır.
Hayvanlar kendilerini tehlikede hissettiğinde tüylerini kabartarak yırtıcıları korkutmayı amaçlayabilmektedir. Bununla birlikte, tüylerin kabarmasıyla yalıtım görevi gören hava tabakasını genişleterek ısı yalıtımını da sağlayabilmektedir. Tabii ki insanların ısı yalıtımı sağlayabilmek için yeteri kadar vücut kılları yoktur. Bu durumun insanlarda meydana gelmesinin nedeni, genellikle sıcaklık veya duygu durumundaki değişikliklerin hormonal dalgalanmalara sebep olmasıdır.
Üşümeye veya korkuya sebep olabilen olaylar, adrenalin gibi hormonların salgılanmasına sebep olur. Adrenalin hormonu da kasların kasılmasını sağlar. Kıl köklerinin etrafındaki küçük kaslar aniden kasıldığında deri ürperir. Deri üzerinde pürüzler oluşur. Kedilerin kuyruğunun birdenbire dikleştiğini veya kirpinin dikenlerinin aniden sivrildiğini görmüş olabilirsiniz. Bu durumlar da benzer sebeplerden dolayı gerçekleşmektedir.
Tüylerin diken diken olması, heyecan duyduğunuz durumlarda da başınıza gelebilir. Ülkenizin milli marşının olimpiyatlarda çalındığını duymanız, beklenmedik bir anda yapılan bir sürprize şahit olmanız vücudunuzdaki tüyleri ürpertebilir. Hatta sadece heyecan verici bir anı veya karşılaşmayı hatırlamanız bile tüylerinizi diken diken yapabilir.
Yapılan bir çalışma, tüylerin diken diken olması için bir filmde gerçekleşen duygusal konuşmayı izlemenin yalnızca dokunaklı bir şarkıyı dinlemekten daha etkili olduğunu öne sürmektedir. Filmler işitsel ve görsel verileri birleştirir. Bu durum, olayların duygusal açıdan daha kapsamlı bir şekilde iletilebilmesini sağladığı için filmler tüylerin diken diken olmasını daha çok tetiklemektedir.
Yapılan bir başka çalışmada ise araştırmacılar, tüylerin diken diken olmasının ilginç bir olaya sebep olduğunu keşfettiler. Verilen tepkide rol alan kas ve sinir hücreleri, kök hücrelerini aktive ederek yeni saç büyümesini tetiklemektedir. Böylelikle bu mekanizmanın saç dökülmesini tersine çevirmek için kullanılabileceği düşünülmektedir. Örneğin, bazı kas hücreleri, kel olan kişilerin kafa derilerinde zaman içerisinde kaybolabilmektedir. Bu kayba rağmen kıl köklerindeki bazı sinirleri yeniden etkinleştirmenin bir yolunu bulmak, saç büyümesini artırmanın bir çözümü olabilir.
