Teknolojinin çok hızlı ilerlediği, birçok şeye tek tıkla ulaşır hale geldiğimiz bugünlerde sanal gerçeklik (VR-virtual reality) ifadesini sık sık duyar olduk. Genel olarak akıllarda bilgisayar oyunlarını ve eğlence sektörünü anımsatan bu ifade bir takım teknolojik ekipmanlar sayesinde, izlediğimiz 360 derecelik görüntülerden oluşan ve kullanıcıya ortamların içindeymiş gibi hissettiren araçlar bütününü ifade eder. Peki sanal gerçekliğin bir terapi yöntemi olarak da kullanıldığını biliyor muydunuz?
Sanal gerçeklik terapisinde kişiler, dijital olarak oluşturulmuş ortamlarda gezinir ve genellikle belirli bir rahatsızlığı tedavi etmek için özel olarak tasarlanmış görevleri tamamlar. Farklı psikolojik sorunlarda, fobilerde, akut ağrılarda, otizmde veya demans hastalığında tedavi olarak kullanılması üzerine araştırmalar yapılmıştır ve yapılmaya devam edilmektedir.
Korkularını yenmek için insanları, sanal ve zarar görmeyeceklerine emin oldukları ortamda korkularının üstlerine gitmeleri sanal gerçeklik ile mümkün olmaktadır. Araştırmacılar yükseklik korkusu (akrofobi) için geliştirdikleri program ile hastalara ağaçtan kedi kurtarma, güvenlik bariyeri olmayan bir platformdan aşağı atlama gibi görevler vermişlerdir. İki hafta süren bu araştırmada, haftada üç kez bu görevleri yerine getiren hastaların yükseklik korkularında %68 oranında azalma görülmüştür. Sanal gerçeklik terapisine dahil olmayan hastalarda ise bu oran yalnızca %3’tür. Yükseklik korkusunun yanı sıra kapalı alan korkusu (klostrofobi), uçak korkusu, araba korkusu, hayvan korkusu gibi bazı fobilerde de sanal gerçeklik terapileri hastaların korkularında büyük bir azalmaya sebep olmaktadır. Fobilerin yanı sıra anksiyete ve sosyal anksiyete için de sanal gerçeklik programları geliştirilmiş ve yapılan araştırmalar anksiyete seviyelerinde azalma ve hastalarda rahatlama ile sonuçlanmıştır. Bu araştırmalarda hastalardaki terleme, kalp atış hızında artış, kızarma gibi fizyolojik belirtiler de incelenebileceğinden sonuçlar gözle görülür nitelikte olabilmektedir.
Ayrıca, halk arasında bunama olarak da bilinen demans hastalığının ajitasyon, saldırganlık, halüsinasyonlar, depresyon ve ilgisizlik, uyku sorunları ve gezinme gibi psikolojik ve fiziksel etkileri için de sanal gerçeklik terapisi denenmiştir. Normalde bu hastalığın tedavisi mevcuttur, fakat çok maliyetlidir ve bazı hastalıklara yol açabilmektedir. Yapılan araştırmada 10 hastaya kayalık göl kıyısı, güneşli orman ve güneşli plajlar gibi farklı farklı doğal sahneler izletilmiştir. Hastaların büyük çoğunluğu videolara gülerek veya hayret ettiklerini anlatan ifadeler ile karşılık vermişlerdir. Bu tedavi ile zevk aldıkları ve rahatladıkları görülmüştür. Sanal gerçeklik terapisi sadece psikolojik sorunların tedavisinde değil Parkinson hastalığında ve kalp krizi sonrasında da uygulanarak sonuçları incelenmiştir. Kalp krizi sonrasında, hastalarda bu tedavi yürüme hızlarında, dengeyi sağlamada ve hareket etme kabiliyetlerinde büyük oranda gelişme görülmüştür.
Bahsedilen sorunlardan ve hastalıklardan çok daha fazlası sanal gerçeklik ile yok edilebilir veya şiddeti azaltılabilir. Otizmden, kronik veya akut ağrılardan tutun yemek yeme bozukluğuna, bağımlılığa kadar birçok sorunda sanal gerçeklik tedavisinin olumlu sonuçlandığı görülmüştür. Günlük yaşantımızın her yerinde karşımıza çıkan teknolojiyi iyileşmek için de kullanabileceğimiz sanal gerçeklik terapisinin olumlu sonuçları ile kanıtlanmıştır.
1. Boeldt, D., McMahon, E., McFaul, M., & Greenleaf, W. (2019). Using Virtual Reality Exposure Therapy to Enhance Treatment of Anxiety Disorders: Identifying Areas of Clinical Adoption and Potential Obstacles. Frontiers in psychiatry, 10, 773. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2019.00773
2. Maples-Keller, J. L., Bunnell, B. E., Kim, S. J., & Rothbaum, B. O. (2017). The Use of Virtual Reality Technology in the Treatment of Anxiety and Other Psychiatric Disorders. Harvard review of psychiatry, 25(3), 103–113. https://doi.org/10.1097/HRP.0000000000000138
3. Parsons, T. D., & Rizzo, A. A. (2008). Affective outcomes of virtual reality exposure therapy for anxiety and specific phobias: a meta-analysis. Journal of behavior therapy and experimental psychiatry, 39(3), 250–261. https://doi.org/10.1016/j.jbtep.2007.07.007
4. Appel, L., Kisonas, E., Appel, E., Klein, J., Bartlett, D., Rosenberg, J., & Smith, C. N. (2021). Administering Virtual Reality Therapy to Manage Behavioral and Psychological Symptoms in Patients With Dementia Admitted to an Acute Care Hospital: Results of a Pilot Study. JMIR formative research, 5(2), e22406. https://doi.org/10.2196/22406
5. Corbetta, D., Imeri, F., & Gatti, R. (2015). Rehabilitation that incorporates virtual reality is more effective than standard rehabilitation for improving walking speed, balance and mobility after stroke: a systematic review. Journal of physiotherapy, 61(3), 117–124. https://doi.org/10.1016/j.jphys.2015.05.017
6. https://www.popsci.com/article/science/can-you-get-ptsd-virtual-experience/
