En beklemediğimiz malzemelerin yapımında karşımıza çıkan plastiğin kullanım alanları çok geniştir. Örnek verecek olursak; kullandığımız ayakkabılarda, kıyafetlerde, mutfak gereçlerinde, süt kutularında, kremlerde ve şampuanlarda ham petrol bazlı plastik bulunabilir. 

Plastik kelimesi, kolayca şekil verilebilen, bükülen anlamına gelir. İlk üretilen plastik selüloz nitrat olarak bilinmektedir. Yarı sentetik olan selüloz nitrat ya da diğer adıyla xyloidin 1832’de Henri Braconnot üretilmiştir. Selüloz nitrat yanıcı olmasından dolayı kullanıma uygun değildi. Farklı bilim adamlarının katkılarıyla geliştirilmeye çalışılsa da nitroselüloz, alkol ve kafuru karıştırarak Parkes olarak adlandırılan yeni bir plastik üretildi. Alexander Parkes tarafından üretilen bu yeni tür plastik, plastik ticaretinin kapılarını açtı.

Tarih öncesi çağlarda yaşayan bitki, alg ve bakteri gibi antik canlıların öldükten sonra kalıntılarının toprağa karışıp, basınç ve sıcaklık gibi faktörlerin etkisiyle milyonlarca yıl içerisinde hidrojen ve karbon zengini ayrıca nitrojen gibi başka atomlar içeren maddelere yani bugün kullanılan fosil yakıtlara dönüşmüştür. Ham petrol, bu fosil atıklarından kalma bir hidrojen ve karbon zengini bir maddedir. 

Petrol ve Plastik Üretimi

Ham petrol, yakıt olarak kullanılmasının yanında plastik üretimi için kullanılmaktadır. Bugün kullandığımız birçok plastik ham petrolün türevlerinden meydana gelir. Ham petrol içerisinde hidrokarbon zincirleri bulunur. Hidrokarbon polimerleri, esneklik, dayanıklılık, parlaklık, uzun süreli kullanım, kolay şekillendirilebilme gibi kullanışlı olan birçok fiziksel ve kimyasal özellikleri dünya üzerindeki üretim endüstrisine sunmaktadır. 

Ham petrol oluşumu antik çağlarda yaşayan canlılara dayanmaktadır. Canlı kalıntıları toprak altında oksijen olmadan büyük bir basınçla sıkışarak, birincil organik bileşen olarak bilinen mumsu hidrokarbon bileşimi kerojeni oluşturmuştur. Sürecin devam etmesiyle birlikte kerojen, katageneze dönüşür ve son olarak hidrokarbon zincirleri meydana gelir. Yeryüzünün diplerine gömülen ham petrol yeryüzünün oluşumu sırasında denizlerin çekilmesinden sonra yeryüzüne bazı bölgelerine ulaşmıştır. Ham petrolün biriktiği yerler petrol rezervleri olarak bilinir ve jeologlar tarafından tespit edilebilir. Bazen yeryüzüne kendiliğinden sızabilen petrol çoğunlukla yeraltından çekilmektedir. Fosillerin toprak altında ham petrole dönüşmesi milyonlarca yıl alır ve petrol kaynağı bu yüzden yenilenemez bir kaynaktır.

Ham petrol türevlerinden üretilen plastiklere sentetik plastik denir. Yeraltı rezervlerinden yüzeye çıkarılan uzun hidrokarbon zincirlerinden oluşan ham petrol ısıl işlemler ile daha kısa hidrokarbon zincirlerine ayrılır. Isı ile ayrılan her bir monomer, kendine özgü özelliklere sahiptir dolayısıyla üretilen polimerlerin çeşitliliği artmaktadır. 300’den fazla plastik çeşiti olduğu söylenmektedir. 

Etilen, propilen ve benzen, uzun hidrokarbon zincirlerinden elde edilen daha kısa yapılardır. Sonraki aşamada bu yapı taşları bir araya getirilerek uzun polimer zincirleri elde edilir. Örneğin, propilenden oluşan polimer zinciri ile poliprolen (PP) ve etilenden oluşan yapıtaşları ile polietilen (PE) elde edilir. Her iki sentetik plastiğin farklı özellikleri vardır. Poliprolen (PP), polietilene (PE) kıyasla ısıya ve kimyasala daha dayanıklıdır ve dünyanın en çok kullanılan plastiklerinden biridir.