Nasıl uzaybilimciler gelişmiş cihazlar ve radyo alıcıları kullanıp uzayı dinleyerek oradan gelebilecek en hassas dalgaları yakalamaya çalışıyorsa, gri haç örümceği de ördüğü ağlarla çevreden gelen sesleri ikiye katlayarak çok uzak mesafelerdeki sesleri duyabiliyor. Avrupa’nın Akdeniz kıyıları kadar güney ve Finlandiya kadar Kuzey bölgelerinde görülen bir örümcek türü olan Larinioides sclopetarius’un İngilizce isimleri, bridge spider (köprü örümceği) ya da gray cross spider (gri haç örümceği) olarak biliniyor.
Bu örümceğin kendi boyutlarının 10.000 katı büyüklükte ördüğü ağını dev bir kulak kepçesi olarak kullandığını ekim ayı sonunda yayımlanan bir çalışmadan öğreniyoruz. Bu çalışmada bilim insanları, laboratuvarda örümcek üzerinde gözlem yapacakları bir düzenek kuruyorlar. Öncelikle örümceğin ağını örmesini bekliyorlar. Ardından örümceğin kendisine dokunmadan, ördüğü ağa yakın bir noktada sesin havadan iletilebileceği şekilde bir ses kaynağı kullanıyorlar. Örümceklerin sinyali aldıktan sonra çökme hareketi, bacaklarını açarak vücutlarını yayvanlaştırma hareketi veya ani gelen bir uyarıyı fark ettiğini belli eden tepkiler sergilediği gözlemleniyor. Bu mekanizmada, ormanda ağlarını kuran örümceklerin uzaklardan gelen cırcırböceği ya da kuş seslerini nasıl metrelerce uzaktan duyabildiği anlaşılıyor.
Bu çalışma, örümcekler ve diğer eklembacaklıklar ile ilgili bilinenlere de farklı bir boyut getiriyor. Örümceklerin ses titreşimlerini bacakları üzerindeki kıllarla algıladığı uzun süredir biliniyor. Fakat yalnızca yakın çevrelerindeki sesleri duyabildikleri düşünülüyorken artık sesleri algılama biçimlerine farklı bir açıklama öneriliyor. Örümceklerin bacaklarındaki kıllar ve örümcek ağı aynı ses frekanslarında titreşebildiği için ses iletiminin nasıl olduğu daha iyi anlaşılıyor. Örümcek ağını titreştiren bir ses dalgası örümceğin bacaklarındaki kılların titreşmesini sağlıyor. Örümceğin uzaklardan gelen bir sesi bu yolla algılayabildiği görülüyor.
Çalışma akıllara birçok yeni soru getirmektedir. Bu örümcek türünün ait olduğu küremsi ağ ören örümcekler familyasındaki diğer örümcekler de sesleri bu yolla hissedebiliyor mu? Örümcekler yaprak gibi farklı nesneleri de kulak kepçesi olarak kullanıyor mu?
Biz bir böceğe yaklaşırken onun sahip olduğu farklı özellikleri gözden kaçırıyoruz ve bizi saliseler içinde fark etmesine şaşırıyoruz. Böceklere dönüp tekrar bakınca vücutlarının ne kadar kıllı olduğunu görüyoruz. Bu kıllar güçlü bir ses sistemi oluşturuyor çünkü kıllar havadan gelen akıştan etkilenip titreşebiliyor.
