Yaşadığımız yere bağlı olarak yazdan sonbahara ve sonbahardan kışa geçerken gerçekleşen mevsimsel değişiklik; havanın daha düşük sıcaklıklara düşmesiyle ve ağaçlardaki turuncu, kırmızı gibi çok renkli yapraklarla kendini gösterir. Havada hissettiğimiz bu soğukluk, yakınımızdaki gölet cennetinin su bitkilerini nasıl etkiler?
Minik bir göleti hayal ettiğimizde gözümüzün önüne sazlıklar ve kurbağaların yanında göz alıcı beyaz, pembe gibi renklere sahip açık çiçeğiyle ve benzersiz şekilli yapraklarıyla nilüferler gelir. Bu küçük su bitki ailesinin bilimsel adı Nympheaceae'dir. Yaklaşık 70 farklı nilüfer türü vardır. Bunlar; gece çiçeklenen nilüfer, tropikal nilüfer ve soğuğa dayanıklı nilüfer olarak gruplandırılmıştır. Gece nilüferleri gece açar. Tropikal nilüferler tropikal iklimlerde bulunur ve günün her saatinde çiçek açar. Soğuğa dayanıklı nilüferler çoğu koşula dayanabilir ve en yaygın olanlarıdır.
Bazı nilüferlerin kalp şekline benzeyen uzun, geniş yaprakları ve uzun bir çiçek sapı vardır. Sapın çıktığı nilüfer kökü, göletin dibindeki çamurda bulunur. Bu kökler birbirinden ayrılarak yeni nilüferlere dönüşebilir ve nilüferler bu şekilde tomurcuklanarak çoğalabilir. Tüm su bitkileri gibi nilüferlerin de su üstündeki ve su altındaki kısımları, birçok canlı için yaşam alanı sağlar. Balıklar, kurbağalar, sürüngenler ve ördekler bu bitkileri besin olarak kullanır. Nilüferin köklerinde oluşan rizom yapılarını da misk fareleri yer. Nilüferler öldükten sonra diğer birçok bitkide olduğu gibi bakteriler ve mantarlar tarafından ayrıştırılırlar. Kısacası güzel görünümüyle dikkat çeken nilüfer bitkisi, içinde bulunduğu göl ekosisteminin önemli bir parçasıdır.
Sonbaharda düşen sıcaklıklar birçok ağacın yapraklarının sararmasına ve dökülmesine sebep olur. Bu durum nilüferler için de geçerlidir. Düşen sıcaklıklar, dayanıklı bir su bitkisi olan nilüferlerin uyku haline (dormansi) hazırlanmaları için bir işarettir. Yaprakların sararmaya ve kahverengileşmeye başlaması bitkinin soğuğa verdiği bir tepkidir. Sıcak iklimlerde, su sıcaklığı 15°C'nin üzerinde kaldığı sürece tropikal nilüferler gölette yıl boyunca mutlu yaşar. Ancak; sıcaklık bu değerden düşükse, nilüferler, sararmış yaprakları ve çiçekleri ile soğuktan hoşlanmadıklarını gösterirler.
Yapraklar sararsa da kış boyunca gölette durabilir, ancak dayanıklı nilüferlerin ölmekte olan yaprak ve çiçek sapları su seviyesinin birkaç santimetre üstünde kalacak kadar kesilmelidir. Yaprakları henüz yeşilken kesmemek önemlidir çünkü taze kesilmiş, içi boş gövdeler bitkinin kökündeki yumrulara kadar yayılabilen ve bitkiyi öldürebilen hastalıklara karşı hassastır. Nilüfer bitkisinin yumruları donmaya karşı dayanıklı değildir, bu nedenle göletin sığ alanlarında yetişen bitkiler donan sudan uzağa, dibe doğru taşınmalıdır. Donma ihtimali olan bölgelerde, bitkiler kışı kapalı mekanlarda geçirmelidir. Bu sağlanması zor bir görev olabilir; bu nedenle birçok nilüfer yetiştiricisi her sezon yeni bir bitki satın almayı tercih etmektedir.
