Konya Bilim Merkezi BilimUp

Neden Stresli Olduğumuzda Daha Fazla Yemek Yeriz?

Müzeyyen Kalfazade
4 dk
5818

Hepimiz hayatın akışı içinde birçok farklı durumlar yaşar kimi zaman mutlu hisseder kimi zaman da stres içine gireriz. Her birimizin stresi yönetme biçimi farklıdır. Fakat stres kimi zaman yemek yeme isteğimizi arttırabilir ve kendimizi kötü hissetmemize neden olabilir. Literatürde bu durumla ilgili bir kelime mevcut: Comfort Food. Yani stres anında kendimizi rahatlatmak için yediğimiz yiyecekler. Dilimizde terim olarak tam bir karşılığı yoktur bu nedenle literatürde de comfort food olarak geçmektedir.

Yemek ve Ödül Mekanizması Nasıl Çalışır?

Araştırmalara göre bazı yiyecekleri yediğimizde beynimizde ödüllendirme mekanizması aktif oluyor. 2020 yılında yapılan bir araştırmaya göre beyinde; şekerli, tuzlu, ve yağlı yiyecekler başta olmak üzere lezzetli bulunan tatların ödüllendirme duygusunu arttırdığı özel bölgeler bulunmaktadır. Bu bölgeler ‘hedonik sıcak noktalar’ olarak bilinmektedir. Hedonik sıcak noktalar; kortekste, beyin sapında ve beynin bazal gangliyonlarında, nükleus accumbens bölgesinde ve frontal lobunda bulunmaktadır.

Bir diğer mekanizma ise Mezokortikolimbik sistemdir. Bu sistem hedonik sıcak noktalardan çok daha büyük bir sistemdir. Bir ödülü yani bu durumda yiyeceği elde etmek ve tüketmek için ‘isteme’ ve ‘beğenme’ olaylarının olmasını sağlamaktadır.

Hedonik sıcak noktalar ve mezokortikolimbik sistem ödül sisteminde birlikte çalışmaktadır ve aslında sadece yemek yeme fonksiyonu ile ilgili değil alışveriş, kumar ve internet kullanımı gibi kişinin zevk duyduğu ve bağımlı olduğu olaylarla ilgilidir. Bu nedenle bu terimler beynin zevk merkezi ya da ödül merkezi olarak anlatılmaktadır. Hem hedonik sıcak noktalar hem de mezokortikolimbik sistem istenen şeyi elde ettiği anda dopamin salgılamaya başlamaktadır. Yani stresli olduğumuz anda çikolatalı bir kek yeriz ve beynimizin ödül merkezinde dopamin salgılanmasına neden oluruz. Böylelikle kendimizi daha rahatlamış ve huzurlu bir anda hissetmeye başlarız.


Neden Genellikle Sağlıklı Değil De Sağlıksız Gıdaları Yemek İstiyoruz?

Comfort food terimi, tüketilmeye başlandığı anda kişinin duygusal olarak daha rahat ve iyi hissetmesini sağlayan yiyecekleri ifade etmektedir. Tüketildiklerinde kişileri bulundukları kaygılı duygu durumundan daha huzurlu, güven duygusu uyandıran bir ana geçmiş gibi hissettirirler, Bu yiyecekler genellikle kişilerin çocukluğundan beri severek yediği yemeklerdir, belli bir hatırayla, yer ve zamanla bağlantılı olmaktadır. Mesela çocukluğunuzda okuldan geldiğinizde annenizin hazırladığı çıtır çıtır bir patates kızartması gibi. Bu nedenle comford foodlar kişiden kişiye, kültürden kültüre ve hatta cinsiyetler arasında bile farklılık göstermektedir.

Oxford Üniversitesi’nden psikolog Charles Spence, kişilerin comfort foodları tükettiklerinde bilinçaltındaki mutlu anılarla özdeşleştirdiğini belirtmektedir. Spence ayrıca, bu yiyeceklerin yapımının basit olduğunu ve genellikle yüksek oranda karbonhidrat içerdiğini de belirtmektedir. Bu nedenle comfort foodlar genellikle kalorili yiyeceklerdir de denilebilir. Peki neden kendimizi stresli hissettiğimizde salata ya da pırasa yemeği gibi sağlıklı yemekler değil de çikolatalı kek, pizza, cips ya da soslu makarna gibi sağlıksız olarak adlandırdığımız yemekleri yemek isteriz?

Sağlıksız yemekler genellikle şeker, tuz ve yağ açısından zengin yemeklerdir. Yapılan çalışmalarda bu bileşenler vücudun zevk merkezini aktif hale getirir ve rahatlama sağlar. Sağlıklı yiyecekler (örneğin yeşil yapraklı sebzeler) genellikle şeker ve tuz açısından fakir vitamin, mineral ve lif açısından zengindir. Bu nedenle beyindeki zevk merkezini aktif hale getiremezler. Bunların sonucu olarak ise kendimizi streste hissettiğimizde enginar kereviz yemeği yemek yerine hamburger yemek daha cazip gelmektedir.


Peki Fazla Yemek Yemek Sorunları Çözmemizi Sağlar Mı?

Yapılan araştırmalara göre stres anında yenilen sağlıksız yemekler kişileri rahatlatma ve bulunduğu kaygılı durumdan uzaklaştırarak ruh halini iyileştirme konusunda kısa bir süre boyunca başarı sağlamaktadır. Fakat uzun vadede ise kişilerin pişmanlık duyma ve utanma duygularına yol açtığı da bir gerçek olarak gözlemlenmiştir. Ayrıca araştırmacılar yenen sağlıksız yiyeceklerin fazla kalori alımına ve bunun sonucunda kilo artışına neden olduğunu ve kişilerin ayrıca besleyici yiyecekler yemediğini kabul ederek pişmanlık duymasına neden olduğunu da belirtmektedir. 2022 yılında Birleşik Krallık’ta yapılan bir araştırmaya göre, kişilerin %56’sı stres anında bilinçli olarak rahatlamak amacıyla yemek yediklerini ve yedikten sonra suçluluk duyduğunu itiraf etmişlerdir.

Yapılan çalışmalara göre yalnız olan insanlar yalnız olmayanlara göre kendilerini rahat ve iyi hissetmek istediklerinde yemek yemeye daha meyillidirler. Comfort foodlar zaman zaman rahatlamak için kaçış noktası olarak gördüğümüz yiyecekler olabilir. Fakat başlangıçta masum olarak başladığımız bu alışkanlık zamanla bizi yeme bozukluklarına ve farklı hastalıklara sürükleyebilir. Bu nedenle stres yönetimimizi gözden geçirmeli ve sağlığımıza dikkat etmeliyiz.

Kaynakça
  1. Morales, I., & Berridge, K. C. (2020). ‘Liking’and ‘wanting’in eating and food reward: Brain mechanisms and clinical implications. Physiology & behavior, 227, 113152.
  2. Spence, C. (2017). Comfort food: A review. International journal of gastronomy and food science, 9, 105-109.
  3. https://www.livescience.com/why-do-we-crave-comfort-food
  4. https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/cravings/

Benzer Makaleler
Beynimiz Doyduğumuzu Gerçekten 20 Dakikada Mı Anlıyor?
Çayın Fermente Hali: Kombucha Çayı
Böceklerden Gelen İlham: Kemik Onarımı için Yeni İmplantlar
Kafeinli Ürünlerin Vücudumuza Olan Etkileri Nelerdir?
Seyahat Sonrası Neden Yorgun Hissederiz?
Gerçek Gülümsemenin Biyolojisi
Neden Kereviz Yemeliyiz?
Bir Eklem Görevi Gören Kalça Protezleri
Şizofreni Nedir? Şizofreni Belirtileri Nelerdir? Şizofreni Hastalığının Tedavisi Var Mı?
Hipertansiyon (yüksek tansiyon) Hakkında Bilinmesi Gerekenler
ANASAYFA
RASTGELE
KATEGORİLER
POPÜLER
EN YENİLER