Karanlıkta parlayan cisimlerin hem çocukları hem yetişkinleri kendine çeken bir cazibesi vardır. Gecenin bir yarısı uyandığınızda saatin kaç olduğundan haberiniz yoksa saati kontrol etmek için saatinizin parlayan kadranı size büyük kolaylık sağlar. Peki karanlıkta parlama nedir ve nasıl çalışır?
Karanlıkta ışıma veya fotolüminesan malzemeler, görünür ve morötesi dalga boylarında ışığı emer. Ardından tekrar görünür ışık yayan veya bir parlama sağlayan inorganik maddeler taşır. Örneğin ateşböcekleri biyolüminesans oldukları için parlarlar. Bu durum da doğal olarak onları aydınlatan bir kimyasal içerdikleri anlamına gelir. Bu özelliğe sahip diğer hayvanlar arasında denizanası, ateş böceği ve fener balığı da bulunur. Hayvanlardan başka “glow stick” olarak bilinen parlayan çubuklar da özellikle yaz gecesi etkinliklerinde oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu nesneler ise kemilüminesansa sahiptir. Aynı zamanda bu, kimyasal bir reaksiyon nedeniyle parladıkları anlamına gelir. Bazı nesneler radyolüminesansa sahiptir. Eğer karanlıkta rakamları parlayan bir saat gördüyseniz tam olarak bir radyolüminesans örneğine şahit olmuşsunuzdur. Bu, ışık yayan radyum gibi bir element içerdikleri anlamına gelir. Karanlıkta parlayan oyuncaklar, yıldız çıkartmalar ise fosforesansa sahiptir. Bu durum, fosfor adı verilen özel maddeler içerdiklerini gösterir. Fosforlar, enerji verildikten sonra görünür ışık yayar. Bu yüzden bu cisimler karanlıkta parlamadan önce bir süre ışığı emmeleri gerekir.
Bazen karanlıkta parlayan nesneler kısa bir süre sonra çok zayıf bir şekilde parlar. Çoğu zaman, soluk parıltılarını görmek için onları daha karanlık bir yere yerleştirmeniz gerekir. Karanlıkta daha uzun süre parlayan oyuncaklar yapmak için üreticiler, uzun süre parlayabilen çinko sülfür ve stronsiyum alüminat gibi maddeler kullanırlar.
Fosforesans Nasıl Çalışır?
Fosforesans, fosforlu malzemelerin enerji verildikten sonra ışık ürettiği özel bir fotolüminesans türüdür. Bu malzemelerin içindeki atomlar görünür ışık veya diğer kaynaklar aracılığıyla enerji kazandığında atomun elektronları üst düzeylere geçerek uyarılmış olurlar. Bu atomlar normal enerji seviyelerine döndüğünde nesneye parlaklık veren foton adı verilen küçük ışık paketleri yayarlar. Radyolüminesans örneği olan radyum kol saatleri de benzer mekanizmayla çalışan şarj gerektirmeyen saatlerdir. Radyumdan gelen radyoaktif emisyonlar, fosfora sürekli olarak enerji vererek herhangi bir şarj gerektirmeden her zaman parlamasını sağlar.
