Hemen hemen hepimizin evinde bulunan, hayatımızı kolaylaştıran mikrodalga fırınlar hakkında doğru bilgiye sahip miyiz? Mikrodalga fırınlar zararlı mıdır? Gelin beraber öğrenelim.
1945 yılında, Percy LeBaron Spencer radar dalgaları ile deney yaparken cebindeki çikolatanın eridiğini fark etmesiyle mikrodalga enerjisinin yiyecekleri ısıtabildiğini keşfetmiştir. 1947 yılında bu buluşunun patentini almış ve ilk mikrodalga fırını tasarlanmıştır. Fakat bu fırının boyut olarak büyük olması, hantal oluşu, maliyeti ve pahalı olması talep görmemesine sebep olmuştur. Günümüzdeki mikrodalga fırınlar ise 1954 yılında piyasaya sunulmuştur.
Mikrodalga fırınlar yiyeceklerin mikrodalga adı verilen dalgalara maruz bırakılarak pişirilmesi esasına dayanmaktadır. Mikrodalgalar; 1 mm-1 m dalga boyu ve 300 MHz-300 GHz frekans aralığında bulunan, elektromanyetik spektrumun belirli bir kısmını kapsayan iyonize edici olmayan elektromanyetik dalgalardır. Enerjileri çok düşük olduğu için hücrede değişikliğe sebep olmazlar. Absorbe edildikleri maddelerin titreşim enerjilerini artırarak hızlı ısınma sağlarlar.
Mikrodalgalarda, fırın içerisinde bulunan metaller tarafından yansıtılan mikrodalga enerjisi cam, plastik ve benzeri materyallerden geçerek gıda tarafından emilir. Emilen bu enerji, molekülleri uyarır. Böylelikle su buharlaşır ve ısı enerjisine dönüşür. Gıdaların pişirilmesi, pişirildikten sonra tekrar ısıtılması, kurutulması, donmuş gıdaların çözdürülmesi ve mikroorganizmaların öldürülmesinde de mikrodalga enerjisi kullanılmaktadır.
Maddeler mikrodalgalara karşı farklı tür davranış gösterirler. Yüksek yalıtkan malzemeler kullanıldığında mikrodalgalar malzeme içerisinden emilmez, geçer ve malzeme ısınmaz, bu sebeple yalıtkan malzemeler reaksiyon kabı olarak kullanılabilir. Metaller mikrodalga yansıtıcı maddelerdir, yüzeyleri ısınmaz fakat cihaz içerisine konmaları tehlike oluşturacaktır. Mikrodalga ışınlarını absorbe ederek hızlıca ısınabilen su, şeker, yağ gibi malzemeler ise mikrodalga ısıtma çalışmaları için hedef maddelerdir.
Mikrodalga ile ısıtma, klasik ısıtma yöntemlerinden 10-1000 kat daha hızlıdır ve daha kısa sürede daha düzenli ısıtma sağlar. Enerji transferi iç bölgelerden dışa doğrudur. Önce reaktifler ve çözücü ısınırken sonra reaksiyon kabı ısınır. Sıcaklık artışı reaksiyon karışımının her bölgesinde aynı oranda gerçekleşir. Bu sebeplerden dolayı önemli miktarda enerji tasarrufu sağlanır, ürünlerin saflığında artış, yan ürün ve bozunma ürünleri oluşumunda azalma gözlemlenir. Mikrodalgalar enerjiyi malzemeye bir araç vasıtasıyla taşımaz, dolayısıyla kullanılan ortamda kirlenme olmaz ve sistem daha sağlıklı ve temiz kullanılabilir. Her elektronik alette yapılması gerektiği gibi mikrodalga fırınlar da kullanım kılavuzu okunarak çalıştırılmalıdır, aksi takdirde problemlerle karşılaşılabilir. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi, elektronik aletlerin yaydığı radyasyonun koşullara uyulduğu takdirde insan sağlığı için zararlı olmayacağını belirtmiştir.
Sonuç olarak; mikrodalgalar hayatımızı kolaylaştıran mühendislik mucizeleridir. Kullanırken kılavuza uygun işlem yapmalı, içerisine konulmasında sakınca bulunmayan ürünler konulmalı, hasarlı ve radyasyonu sızdırıyor ise kullanılmaması gerekmektedir. İnsan vücudunun sürekli olarak ve aşırı miktarda mikrodalgaya maruz kalması ciddi yanıklara ve gözlerde katarakta sebep olmaktadır.
