Nüfus artışı ve sanayinin gelişmesi sonucunda atmosfere çok fazla miktarda karbondioksit gazı salınmaya başladı. Atmosfere çeşitli kaynaklardan yayılan karbondioksit yani CO2 gazının salınmasına karbon emisyonu denmektedir. Karbon emisyonu artışı, bugün en büyük sorunlarımızdan biri olan küresel ısınma ve iklim değişikliğini ortaya çıkmasında en önemli sebeplerindendir. Karbon emisyonunu azaltmak için çeşitli çözüm yolları aranmaktadır. Hatta ilkokul yıllarında bile öğrencilere iklim değişikliğe anlatılır ve önlem almak için öneriler üzerine ödevler yaptırılır. Bu çözüm yollarından biri ağaç sayısını arttırarak karbon emisyonun dengelenmesidir.
Ağaçlar büyüdükçe havadan karbondioksiti alıp kendi yapılarında depolarlar. Ayrıca toprakta da depolanmasını sağlar. Bu şekilde ormanlar, atmosferde fazla miktarda olan karbondioksiti emer ve karbondioksit miktarının azaltılmasında önemli bir rol oynar. Peki, bugün atmosfere salınan karbondioksit miktarını azaltmaya yetecek kadar ağaç dikebilir miyiz?
Bu soruya yanıt arayan bilim insanları bir ağacın karbondioksit emme kapasitesini hesaplamışlardır. 40 yaşına gelen bir ağacın 1 ton kadar karbon emisyonu sağlayabileceğini tespit etmişlerdir. 1 ton karbon çok fazla miktarda olsa da yıllık insan faaliyetleri sonucunda salınan karbon miktarı yaklaşık 40 milyar ton ’dur. Bu miktarı karşılamak için her yıl 40 milyar tane ağaç dikmemiz gerekir. 40 milyar tane ağacın tam kapasite ile büyümesi yıllar alır. Bu da artan karbon miktarına yetişmemizi imkânsız kılıyor. Ancak, National Geographic tarafından yayınlanan yazıya göre İngiltere büyüklüğündeki bir alan tamamen ormana çevrilirse 100 yıllık karbon miktarını tolere edebilir. Ağaçlar ile ilgili düşünülmesi gereken başka bir konu ise artan karbondioksit miktarının ağaçların büyümesini nasıl etkilediğidir.
NASA’ya göre ağaçlar artık daha fazla yaprağa sahip ve daha hızlı büyüyor. Bu da ağaçların atmosferden önemli miktarda karbon depolamak için yeterince büyüyemeden öleceği anlamına geliyor. Bununla birlikte ağaç ekilecek alan yeterliliği, ağaç bakımı, gerekli su miktarının temin edilebilmesi ve toprağın temiz olması gibi birçok faktör ağaçların büyüme süresini etkileyecektir. Bitkilerin kendilerini korumak ve çevreye uyum sağlamak için gösterdikleri değişimlerde tamamıyla öngörülemiyor.
Karbon emisyonu doğal kaynaklar veya yapay kaynaklar sebebiyle gerçekleşebilir. Doğal kaynaklara ağaç ve canlıların metabolik faaliyetleri sonucunda açığa çıkan karbon örnek verilebilir. Doğal kaynaklardan yayılan karbon, karbon döngüsü ile dengelenir. Karbon döngüsü, doğal madde döngülerinden biridir. Karbonun fotosentez, ayrışma, aşınma, yakma, solunum, beslenme gibi metabolik faaliyetler sonucunda salınıp atmosfer, yerküre, suküre ve canlılar arasında sürekli bir döngü ile tekrar kullanılmasıdır. Böylece karbon farklı formlarda tutulabilir. Yapay kaynaklara ise endüstriyel atıklar (gaz ve katı), elektrik üretimi, taşıma araçları örnek verilebilir. Tüm bu yapay kaynakların giderek artması karbon döngüsünü ve diğer madde döngülerini bozmaktadır.
Karbon döngüsünde atmosfer, suküre, yerküre ve biyosfer katmanları yer almaktadır. Katmanlar karbonun hem üretildiği hem de tutulduğu kaynaklardır. Biyosferde bulunan canlılar vücudunda karbon tutar ve öldüklerinde yerküreye yani toprağa geçer. Karbon topraktan suküreye yani okyanus ve denizlere karbondioksit, bikarbonat formunda tutulur. Böylelikle devam eden döngü, karbonu büyük oranda tutar. Örneğin, okyanuslar yaklaşık 1 milyar ton karbon tutma kapasitesine sahiptir. Bu oran biyosferin karbon tutma kapasitesinden 16 kat, sanayileşme öncesi atmosferin karbon tutma kapasitesinde 60 kat daha fazladır. Yani okyanuslar en büyük karbon kaynağıdır. Ancak, karbonun denizin dibine ulaşma süresi oldukça yavaştır. Yapay kaynaklardan dolayı doğal karbon tutma kaynaklarının dengesi bozulmuştur.
Bugüne kadar karbon emisyon dengesini sağlamak için ağaçlar bir çözüm yolu olarak sunuluyordu. Ancak Dünya çapında karbon emisyonunu tamamen absorbe edecek kadar ağacın olup olmadığına dair kesin bir yanıt vermek zordur. Bunun nedeni, karbon emisyonlarının miktarının, ağaçların büyüme hızının ve karbon emme kapasitelerinin karmaşık bir kombinasyonudur. Ancak, ağaçlar doğal bir karbon emici olarak işlev gördüğünden, ormanlar ve ağaçlandırma projeleri, karbon emisyonlarının azaltılmasında önemli bir rol oynayabilir. Ağaçlar, fotosentez yoluyla atmosferdeki karbondioksiti emer ve oksijen üreterek karbonu depolarlar. Ağaçlandırma ve ormancılık projeleri, karbon emisyonlarını dengelemek ve iklim değişikliğiyle mücadele etmek için bir strateji olarak benimsenmektedir. Bu projeler, toprak iyileştirilmesi, orman genişletme, koruma alanları oluşturma ve ağaçlandırma girişimleri gibi çeşitli yöntemleri içerebilir.
Karbon emisyonunu kaç ağaç dikerek dengeleyebiliriz sorusuna ise doğru sayısal bir yanıt vermek için daha fazla detaylı analiz ve veri gereklidir. Ayrıca, karbon emisyonu sadece bir faktör olup, iklim değişikliğiyle mücadele için daha kapsamlı çözümler ve önlemler gerekmektedir. Bu nedenle, ağaçlandırma ve karbon azaltma çabalarının, enerji verimliliği, sürdürülebilir enerji kaynakları ve endüstriyel süreçlerdeki yenilikler gibi diğer önlemlerle birleştirilmesi önemlidir. Ayrıca Dünyada halihazırda bulunan ağaçları ve ekosistemi korumak birçok avantaj sağlayacaktır.
Karbon emisyonunu dengeye getirebilecek kadar ağaç dikmenin mümkün olup olmadığı ve dikilse bile etkili bir çözüm yolu olacağı net değildir. Ağaç dikmek dışında karbon emisyonunu dengeleyecek alternatif yollar vardır. Karbon emisyonunu dengelemek için neler yapabiliriz?
Evlerimiz karbon emisyonu kaynaklarından biridir. Isınma, elektrik, aydınlanma ve ev aletlerine elektrik sağlamak, yüksek miktarda karbon emisyonu salınımına neden olmaktadır. Tükettiğimiz fazla miktarda enerjiyi azaltarak karbon emisyon salınım miktarını düşürmek mümkündür. Bunun için;
Kontrollü Isınma
Evimizde, ihtiyacımızdan fazla ısınmayı engelleyecek kontrollü ısınma sistemlerini kullanabiliriz. Ya da kontrollü ısınma yerine kendimiz ısınma ayarlarını yaparak karbon emisyonunu azaltabiliriz. Ayrıca, ısı kaybını önlemek için ısı yalıtım malzemeleri kullanabiliriz.
Geleneksel Lambaları Led ile Değiştirme
Evlerde kullanılan geleneksel lambalar, led lambalara göre %80-90 daha fazla enerji harcamaktadır. Dolayısıyla led lamba kullanmak hem karbon emisyonunu azaltacak hem de elektrik fatura bedelini düşürecektir.
Araç Kullanımını Azaltma
Trafikte kullanılan araçlar yüksek miktarda karbon emisyonuna sebep olmaktadır. Yakın yerlere yürüyerek veya bisikletle gitmek hem sağlığınız için hem de karbon salınımı azaltmak için önemli bir adımdır.
İhtiyacımızın Dışında Ürün Almamak
Doğrudan evlerimizde kullandığımız enerjinin yanı sıra, satın aldığımız her ürünün bir karbon ayak izi vardır: o ürünün üretilmesi ve size ulaştırmak için kullanılan enerji karbon emisyonuna neden olmaktadır. Bu yüzden ihtiyacımız dışında aldığımız her ürün karbon salınımını arttırmaktadır. İhtiyaçlarınızı iyi analiz edip bunlar doğrultusunda alışveriş yapmak hem bütçenize hem de çevreye katkı sağlayacaktır. Bireysel olarak alacağınız bu önlemler ile almak karbon emisyonunu azaltacaktır.
