Uçağın inişinde pencereden dışarı baktıysanız pistlerin rakamlarında bir gariplik olduğunu fark edersiniz. En fazla 2 ya da 3 pist olmasına rağmen 18, 25, 36 gibi pist numaraları görebilirsiniz. Peki pistleri 1, 2, 3 şeklinde numaralandırmak yerine neden böyle bir yol izleniyor?
Pist numaraları keyfi olarak adlandırılamazlar. Pist numaraları aslında pistin en yakın manyetik yönüne bir referanstır. Pistin pusuladaki açısı en yakın ondalığa yuvarlanır ve sondaki sıfır rakamı çıkarılır. Bu numara daha sonra pistin numarası olarak atanır. Eğer paralel pistler varsa, harflerle ayırt edilebilir.
Bir Örnek Üzerinden Gösterim:
Elimizde bir pusulayla bir pistin karşısında durduğumuzu hayal edelim. Pusulamız 112° gösteriyor. Pist numarası nedir? Pist numarası en yakın 10°'ye yuvarlanır (bu durumda 112°, 110° olur). Son 'sıfır', iki basamaklı bir tanımlayıcı vermek için kaldırılır (böylece 110°'nin "11" olur). Ortaya çıkan sayı pist numarasıdır.
Manyetizma
Pist numaraları aslında manyetik kuzeye atıfta bulunarak pistin nereye işaret ettiğini söyler. Manyetik Kuzey Kutbu, Kuzey Yarımkürede, Dünya'nın manyetik alanının yayılmaya başladığı noktadır. Coğrafi Kuzey Kutbu'na yakın bir konumdadır. Herhangi bir manyetik pusulanın kuzey ucu Kuzey Kutbu'nu (gerçek kuzeyi) değil, Manyetik Kuzey Kutbu'nu (manyetik kuzeyi) gösterir. Yıllar içinde manyetik kuzey kutbu çeşitli etkilerle birlikte Dünya’daki farklı noktalara ilerler.
Coğrafi Kuzey Kutbu ise, Dünya'nın ekseninin üst kısmında, kuzeyde kalan noktayı tanımlar. Telefonlar ve navigasyon cihazları, kuzey olarak coğrafi kuzey kutbunu baz alır. Uçaklar da piste yaklaşırken GPS gibi bozulacak sistemlere ek olarak daha güvenli ve elektronik olmayan bir sistem olmasından dolayı pusulaları kullanarak yaklaşım açısını belirlerler.
Ayrıca manyetik kuzey kutbunun yıllar boyu değişmesi nedeniyle pistlerin açısı ve dolayısıyla numaraları değişir. Pist numaralarının tekrar boyanarak değiştirilmesi gerekir. Kanada, konumu dolayısıyla bu açı değişimini en sık yaşayan ülkedir.
Pistlerin yönü; hakim rüzgar yönü, arazi, yakın yerleşim alanları, yerel topografya, mevcut altyapı ve daha fazla etkene göre belirlenir. Bu etkenlerin bir sonucu olarak, tümü aynı yöne bakan iki veya daha fazla piste sahip olmak genellikle avantajlıdır. Bunlara paralel pistler denir. Paralel pistler aynı açıdadır, bu pistleri ayırt etmek için harfler kullanılır.
Pist harfleri, aynı yönü gösteren pistleri ayırt etmek için kullanılır. Hatırlanması gereken sadece üç harf vardır:
“L” – Soldaki pist
“C” – merkez pist (üç paralel pist varsa)
"R" - sağdaki pist
Örneğin, iki paralel pistin her birinin de 350°'lik bir manyetik yönü işaret ettiğini varsayalım. Pist numaraları "35"dir. Daha sonra pistler “35L” ve “35R” olarak adlandırılır.
Üçten fazla paralel pist varsa, basit bir kural izlenir. Herhangi bir karışıklığı önlemek için dördüncü pistin son rakamı değiştirilecektir. Dördüncü pist tam olarak aynı yönü gösterse bile bu kural uygulanır. Diyelim ki hepsi 280°'yi işaret eden dört pist var. Pist numaraları şu şekilde belirtilebilir:
28L
28C
28R
29
29 numaralı pistin hala 280°'yi gösterdiğine dikkat etmek önemlidir. Bu pistin numarası, diğer pistlerle karıştırılmaması için değiştirilmiştir.
Huylebrouck, D. Drifting Runway Numbers. Math Intelligencer 38, 52–55 (2016). https://doi.org/10.1007/s00283-016-9677-7
(2015), "Prelims", Kazda, A. and Caves, R.E. (Ed.) Airport Design and Operation, Emerald Group Publishing Limited, Bingley, pp. i-xxv. https://doi.org/10.1108/978-1-78441-870-020153026.
