Kış mevsiminin vitamin deposu meyvelerinden biri olan greyfurt, tüketimi oldukça faydalı bir meyvedir. Halk arasında ilaç kullanımı esnasında greyfurt tüketilmemesi söylenir. Fakat bu bilginin ne kadar doğru olduğu ya da greyfurtun ilaçlarla nasıl bir etkileşime girdiği bilinmemektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda görülmüştür ki gerçekten de ilaç kullanım esnasında greyfurt tüketimi oldukça risklidir.
Greyfurt ilk olarak Karayip adası Barbados’ta bulunmuş Citrus cinsi bir meyvedir. İçeriğindeki flavonoid maddeler nedeniyle kendine has acımsı tada sahip bir meyvedir. Bol miktarda C vitamini ve potasyum içermesi nedeniyle bağışıklığı güçlendirmekte, kalp hastalıkları riskini azaltmakta ve kanser oluşumunu önlemektedir. Ayrıca içeriğindeki likopen sayesinde serbest radikallerin vücutta oluşturabileceği olumsuz etkileri bertaraf eder, tümör oluşumunu engeller. Ciltte kırışıklık oluşumunu engellediği için de cilt ürünlerinde aktif bileşen olarak kullanılmaktadır. Kan şekerinin dengelenmesinde ve kilo vermede olumlu etki gösterir, sindirim metabolizmasının düzenli çalışmasını sağlar. Yüksek kan basıncını olumlu etkiler. Diş eti sağlığında etkilidir. Felç riskini azaltır.
Vücudumuza giren toksik maddeler karaciğerimizde ve bağırsaklarımızda detoksifikasyon denilen ard arda gerçekleşen bir dizi reaksiyon ile beraber vücudumuzdan uzaklaştırılmaktadır. İçtiğimiz ilaçların toksik etkileri de vücudumuzdan bu şekilde uzaklaştırılmaktadır. Detoksifikasyon olayı için karaciğerimizde CYP450 ve bağırsaklarımızda P-450 3A4 adı verilen hayati öneme sahip iki enzim çeşidi tarafından gerçekleştirilmektedir. CYP450 ve P-450 3A4 enzimleri; ilaçların parçalanmasını ve daha sonra emilim yapılarak kana geçişinin sağlanmakta ve en sonunda vücuttan uzaklaştırmaktadır. Fakat greyfurtta doğal olarak bulunan ‘Narinjin’ ‘Naringenin’, ‘Furanokumarin’ ve ‘Psoralen’ adı verilen flavonoid bileşikler CYP450 ve P-450 3A4 ile enzim-substrat ilişkisi yaparak enzimlerin çalışma mekanizmasını engellemekte ve böylelikle ilacın tamamının kana geçişine neden olmaktadır. Bu olayı Gıda ve İlaç Dairesi’nden Dr. Shiew Mei Huang, ‘Greyfurt suyu ilacın daha fazlasının kana girmesine izin verir, kanda çok fazla ilaç olduğunda, daha fazla yan etkiye sahip olabilirsiniz.’ şeklinde belirtmektedir.
Greyfurt ilaçla birlikte tüketildiğinde enzimlerin çalışma yüzeylerini bloke eder.
Kana fazla miktarda giren ilaç miktarı ilk önce karaciğerimizi ardından ise böbrek ve tüm organlarımızı işlevsiz hale getirerek ölümle biten sonuçlara sebep olmaktadır. Böylelikle şifa bulmak için içtiğimiz ilaçlar bize katbekat fazla şekilde zehir etkisi ile geri dönebilmektedir.
Araştırmacı Dr. David Bailey bu durumu, ‘Bir bardak greyfurt suyuyla bir hap almak, bir bardak suyla 5-10 hap birden yutmaya benziyor. İnsanlar inanmıyor ama bunu bilimsel olarak kanıtlamak mümkündür. Dolayısıyla farkında olmadan, sadece greyfurt suyu içmekle, tedavi aşamasından zehirlenme aşamasına geçilebilir.’ şeklinde oldukça net açıklıyor.
Her insanın vücudu kendine özgüdür. Böylelikle karaciğer ve bağırsaklarımızda bulunan enzim miktarı kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Bu nedenle enzim miktarı ile greyfurt bileşenleri arasında etkileşim de kişiden kişiye farklılık göstermektedir.
Hangi ilaçların greyfurt ile etkileşime girerek zehir etkisi oluşturduğunu tespit etmek amacıyla Lawson Sağlık Araştırmaları Enstitüsü’nde çalışan bir grup uzmanın Kanada Tıp Birliği Yayın Organı’nda yayınladığı makaleye göre, 2008 yılında 17 tane ilacın risk grubunda olduğunu bulmuştur, fakat devam eden araştırmalar sonucunda bu sayı 2012 yılında 43’ e yükselmiştir. Greyfurt tüketimi ile birlikte içilmemesi gereken ilaçlar genel olarak; tansiyon ilaçları, kolesterol ilaçları, psikiyatrik ilaçlar, epilepsi tedavisinde kullanılan ilaçlar, uyku ilaçları, organ nakli sonrasında bağışıklık baskılama için kullanılan ilaçlar ve kanser tedavisi ilaçları olarak sıralanmaktadır. Bu ilaçlar genellikle siklosporin, terfenadin, midazolam ve lovastatin gibi etken maddeler içermektedir.
1 bardak (250 mL) greyfurt suyu, vücutta zehir etkisi oluşturacak kadar bileşene sahiptir. Ayrıca zehir etkisi greyfurt suyu içildiği andan itibaren birkaç saat ile 24 saat arasında değişiklik göstererek geçerli olmaktadır. Bu da demek oluyor ki 1 bardak greyfurt suyu içtiğinizde 1 gün boyu ilaç içmemelisiniz.
Buraya kadar okuduklarınızdan greyfurtun kanda yüksek ilaç miktarına sebep olduğunu öğrendiniz. Fakat durum her zaman bu şekilde midir?
Greyfurt ve ilaç etkileşimi her zaman aynı şekilde gerçekleşmemektedir. Greyfurt saman nezlesi ve ürtiker gibi hastalıkların tedavisinde kullanılan antihistamin ilaçları ile birlikte alındığında ters etki yaparak ilacın biyoyararlanımını azaltmaktadır. Bu olay ise ilacın bağırsaklarımızda emilim olduktan sonra hücrelere taşınmasını sağlayan taşıyıcı proteinlerin yapısının bozulması nedeniyle gerçekleşmektedir.
Kullanacağınız ilacın etken maddesi bilgisini uzman bir doktora danışarak greyfurt tüketimi ile ilgili risk taşıyıp taşımadığını öğrenmek doğru bir yaklaşım olacaktır. Ayrıca hazır karışım olarak içeceğiniz meyve sularının içeriğini okuyarak greyfurt içerip içermediğini kontrol etmelisiniz. Ayrıca; bazı portakal çeşitleri, turunç meyvesi, mikset limonu, pomelo ve tangelo gibi turunçgil çeşitleri de ilaçlar ile birlikte tüketildiğinde greyfurt etkisi oluşturmaktadır. Bu nedenle ilaç tüketiminde sadece greyfurt değil diğer turunçgillerin tüketimine de dikkat edilmelidir.
