Bazı geceler akşam yemeğini erken saatlerde ya da az yemek, gece uyumadan önce kendimizi aç hissetmemize neden olabilir. Ama sabah uyandığımızda geceden beri aç olmamıza rağmen kendimizi çok aç hissetmeyiz. Yaklaşık olarak 7-8 saat aç olduğumuz düşünülürse bu durum beklenmedik bir olaydır.
Geceleri yatmadan 2-3 saat önce yiyecek ve içecek tüketimine son vermek son zamanlarda oldukça sık vurgulanmaktadır. Gün boyu dengeli ve yeterli şekilde beslenildiği taktirde gece aç olarak uyumak bir sorun değildir.
Glikojen Metabolizması Nasıl Çalışır?
Karbonhidratlar ilk enerji kaynağımızdır. Beynimiz ve kaslarımız enerji gereksinimini ilk olarak karbonhidratları kullanarak karşılamaktadır. Fakat günlük olarak tükettiğimiz kalorinin tümü karbonhidratlardan oluşmamaktadır. Protein ve yağlar da enerji kaynağı olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle fazla karbonhidrat ‘glikojen’ olarak depolanmaktadır. Glikojen, α-1,4-glikozidik ve α-1,6-glikozidik bağlardan oluşan karbonhidratın depo formudur. Karaciğerde ve iskelet kaslarında depolanmaktadır.
Yemek yediğimizde kanımızdaki glikoz seviyesi yükselmeye başlamaktadır. Vücudumuz karbonhidratları enerji metabolizmamızda yavaş yavaş kullanmakta ve belli bir süre boyunca tok hissetmemizi sağlamaktadır. Fakat belli bir süre geçtiğinde glikoz seviyemiz yavaş yavaş düşmekte ve kendimizi aç hissetmemize neden olmaktadır. Kanımızdaki glikoz seviyesi düşmeye başladığında vücudumuz optimum seviyeye getirmek için depoladığı glikojeni parçalayarak hücrelerin enerji gereksinimini karşılamaktadır.
Glikojen enerji bakımından zengin değildir. Yani yağ gibi yüksek kalori sağlamamaktadır. Buna rağmen, vücudumuzun enerji deposu olarak glikoz moleküllerini seçmesinin geçerli nedenleri vardır. Bunlar; glikojenin glikoz birimlerine parçalandığında kandaki glikoz seviyesini değiştirerek tampon görevi görmesi, kontrollü bir şekilde parçalanabilmesi, beynin enerji kaynağı olarak glikozu kullanması ve glikozun oksijen olmayan ortamda bile anaerobik aktiviteler için enerji sağlamasıdır.
Gece Aç Yattığımızda Metabolizmamızda Neler Oluyor?
Gece aç yattığımızda kan şekeri seviyemiz düşmeye başlamaktadır. Fakat glikojen metabolizmamız devreye girerek kanımızdaki glikoz seviyesini gereken seviyeye yükseltir ve daha iyi hissetmemizi sağlamaktadır. Bu nedenle sabahları kendimizi aşırı aç hissetmeyiz. Fakat bu durumun haricinde başka faktörler de vardır. Uyurken neredeyse hiç fiziksel aktivite yapmayız. Bu nedenle enerji gereksinimimiz minimum düzeydedir. Ayrıca açlık ve tokluk hormonları olarak bildiğimiz leptin ve ghrelin seviyeleri de bir diğer etkili faktördür. Bu hormonlar uykumuzun süresinden ve kalitesinden etkilenmektedir.
Geceleri Atıştırdığımızda Sabahları Aç Hissetmemizin Nedeni Nedir?
Gece yatmadan önce patates, dondurma, tatlı ya da beyaz ekmek gibi yüksek karbonhidrat içeren gıdalar tükettiğimizde tahmin edebileceğiniz gibi kan şekerimiz hızla yükselir ve insülin salgılamamıza neden olmaktadır. Bu durumun ardından kan şekerimiz hızla düşmektedir. Şekerimizin düşmesini hissetmeme ya da rahatsız olmama nedenimiz ise uyumamızdır. Fakat uyanır uyanmaz kan şekeri seviyemizin düşük olduğunu ve halsiz olduğumuzu hissetmeye başlarız. Bu nedenle uyumadan önce yüksek karbonhidratlı gıdalar tüketmek, sabah uyandığımızda çok aç ve yorgun hissetmemize neden olmaktadır.
Gece Yemek Yemek Sağlığımızı Nasıl Etkilemektedir?
Beslenme konusu her gün yaptığımız sıradan ve küçümsenecek bir durum değildir. Çünkü ne yediğimiz, ne zaman yediğimiz, hangi gıdaları birlikte tükettiğimiz, kilomuz ve sahip olduğumuz hastalıkların her biri birbiriyle bağlantılıdır ve sağlığımızı da doğrudan etkilemektedir. Beslenme ile ilgili uzun yıllardır bilinen bilgilerden biri, gece geç saatlerde yemek yemenin vücut kitle indeksimizin artmasına ve kilo almamıza neden olmasıdır.
Gece yemek yemenin sağlığımıza olan bir diğer olumsuz etkisi ise metabolik sendromdur. Metabolik sendrom, yüksek tansiyon, yüksek kan şekeri değerleri, obezite ve yüksek kan lipidi durumlarını içeren bir durumdur. Yapılan bir çalışmada normalde akşam 18.00’da yemek yiyen bir grup insana, akşam yemeklerini 21.00’da yemeleri istenmiş ve ertesi sabah kan değerleri ölçülmüştür. Sonuç olarak daha yüksek lipit değerleri ve glikoz seviyeleri tespit edilmiştir. Bu durum belli bir süre boyunca tekrar edilerek alışkanlık haline getirilirse ileride obezite problemlerine riskine neden olmaktadır.
Gece yemek yedikten sonra yaşanan bir diğer yaygın durum ise mide rahatsızlıklarıdır. Gece yemek yemek midede asit salgısını arttırarak reflü oluşumuna neden olmaktadır. Yapılan çalışmalarda akşam 21.00’da yemek yemeyi bırakan kişilerde reflü şikayeti azalış göstermiştir.
Gece geç saatlerde yemek yemenin en büyük olumsuz etkisi, hızlı ve kolay olması nedeniyle genellikle fast food tarzındaki gıdaları tercih etmektir. Genellikle cips, çikolata, şeker, gazlı içecekler ve dondurma gibi şeker ya da yağ oranı yüksek gıdalar tüketilmektedir.
Gece beslenmesi ile ilgili veriler şimdilik sağlık için olumsuz olduğu ve sabahları daha aç uyanmaya neden olduğu yönündedir. Uzmanlara göre gün içinde tüm besin ögelerini yeterli ve dengeli alınması durumunda gece yatarken aç olmak endişelenilecek bir durum değildir.
