Doğanın çalışkan canlıları arılar, mucizevi ürünleri ile bilinir. Arı ekmeği olarak adlandırılan perga, arıların yavrularını beslenmesi için ürettikleri fermente ve doğal bir maddedir. İçeriği polen ve baldan oluşmaktadır. Diğer arı ürünlerine kıyasla daha az bilinmektedir.
Genel olarak tüm arı ürünleri Apis mellifera cinsine ait olan arılar tarafından üretilmektedir. Arılar çiçeklerden topladıkları poleni, bal ve vücutlarındaki çeşitli enzimler ile karıştırırlar. Daha sonra peteklere doldurarak ürettikleri balmumu ile sabitleyerek depolarlar. Depolanan bu karışım zamanla iki hafta boyunca doğal bir şekilde laktik asit fermantasyonuna uğrayarak yeni bir ürün oluşur. Bu yeni ürün arı ekmeği yani perga olarak adlandırılmaktadır. Her ne kadar üretim süreci basit gibi görünse de hasadının zor olması ve hasat sırasında peteklerin hasar almasından dolayı fazla toplanamaz. Belki de bu nedenle hem arıcılar tarafından hem de toplum tarafından fazla bilinmeyen ve oldukça değerli bir arı ürünüdür. Ayrıca laktik asit içeriğinden dolayı asidik bir üründür. Bu da mikroorganizmaların üreme ve gelişimini sınırlayarak perganın uzun süre bozulmadan kalmasını sağlamaktadır.
Arı ürünlerinin tarihi M. Ö. 3000 - M.S. 500 yılları olarak bilinen Antik Çağ'a dayanmaktadır. Arı ekmeğinin tarihi incelenmek istendiğinde ise ham maddesi polen olduğu için ilk olarak arı poleninin tarihte kullanımını araştırmak mantıklı olacaktır. Eski Mısırlılar arı polenini, ‘Hayat veren toz’ olarak tanımlamaktadırlar. 1686 yılında ise İngiliz bitki bilimci John Ray tarafından yazılan ‘Historia plantarum’ isimli kitapta arı poleni kelimesi bir terim olarak geçmektedir. Ayrıca literatüre göre, Pisagor ve Hipokrat perganın ve arı poleninin hastalıkları iyileştirici etkisi olduğuna inanmışlardır.
Arı poleni ve perga genellikle birbirleriyle karıştırılmaktadır. Arı poleni, arıların tükürük ya da nektarla karışım yaptıkları ve daha sonra depoladıkları küçük tanelerdir. Perga ise fermente arı poleni olarak tanımlanabilmektedir. Bu iki ürünün besin değeri karşılaştırıldığında; perga fermente edilerek üretilen bir ürün olduğu için prebiyotik görevi görmektedir, bu durum perganın daha kolay sindirilmesine olanak sağlar. Ayrıca polen içeriğindeki besin maddeleri zaman içerisinde azalma gösterirken perganın besin maddeleri uzun süre değişime uğramadan kalmaktadır.
Perga, arı sütü üreten genç işçi arıların ve larvaların beslenmesi için ana maddedir. Perganın besin değeri; polenin üretildiği bitkinin türüne, üretilen bölgenin coğrafi, iklim ve depolama şartlarına göre değişiklik göstermektedir. Perga genel olarak incelendiğinde; temel besin maddeleri olan %24-35 karbonhidrat, %20-22 protein, %1,6 yağ, %2,43 mineral ve vitamin, %0,3-20 diyet lifi, fenolik bileşikler ve daha 250 farklı besin ögesi içermektedir.
Arı ekmeğinin protein içeriği incelendiğinde; triptofan, lisin, lösin, treonin, histidin, fenilalanin, ve valin gibi esansiyel amino asitler içermektedir. Mineral açısından oldukça zengin olan perga; potasyum, kalsiyum, magnezyum ve sodyum başta olmak üzere çinko, bakır ve demir gibi iz mineraller de içermektedir. Vitamin içeriği ise A, C, E, D, K, B1, B2, B3, B6, B7, B12 ve biotin önemli vitaminlerden oluşmaktadır. Ayrıca yüksek oranda K vitamini, α-tokoferol ve koenzim Q10 deposu gibi besin değerleriyle arı poleninden daha yüksek besin değerine sahiptir. Karbonhidrat içeriğinde ise, fruktoz, glikoz, sükroz, mannitol gibi şekerler başta olmak üzere altı farklı şeker çeşitlerini de içermektedir. Ayrıca içerdiği antibiyotik özellik sayesinde hastalıkların tedavisine yardımcı olur. Tüm bu besin içerikleri göz önüne alındığında hem arı yavruları hem de insan sağlığı için oldukça besleyici ve önemli bir üründür.
Perga içerdiği vitamin ve mineraller sayesinde kan hücrelerinin üretimini sağlamakta, DNA sentezi ve yeni hücre oluşumunda önemli rol oynamaktadır. Ayrıca içeriğindeki fenolik bileşenler sayesinde antimikrobiyal ve antioksidan etki göstermektedir. Yapılan deneyler sonucu da diyabet hastalığının tedavisinde olumlu etkiler göstermiş ve sporcuların kas kütlesinin artmasına katkı sağlamıştır. Tokluk hormonu salgılanmasını sağlayarak obezite tedavisinde, depresyon belirtilerinin azalmasında, anemi ve inflamasyon oluşumunun engellenmesinde olumlu etkiler göstermektedir. Çocukluk çağındaki kişilerde perga tüketimi sonucu iştahsızlık, büyüme ve gelişmede gerilemenin önlenmesine katkı sağladığı görülmüştür. Ameliyat sonrasında ve üst solunum yolu hastalıklarında hızlı iyileşmeyi sağlar. Kan viskozitesini azaltır, böylece kalp-damar hastalıklarının oluşmasını engeller. Hafızayı güçlendirir ve karaciğerin vücudumuzdaki toksinleri atmasına yardımcı olur.
Apiterapi; genel sağlığı korumak, hastalıklara yakalanmayı ya da hastalıkların ilerlemesini engellemek için arı ürünlerinin kullanılmasıdır. Arı ürünleri antik çağlarda apiterapi olarak oldukça fazla kullanılmıştır. Perga içeriğindeki birçok besleyici madde sayesinde diğer arı ürünlerine kıyasla, daha besleyici bir üründür. Son yıllarda hastalıkların ilaç etken maddelerine karşı daha dayanıklı hale gelmesi ve ilaçların yan etkilerinin görülme sıklığının artması kişileri apiterapi gibi alternatif tedavilere yönlendirmeye başlamıştır. Böylelikle hastalıkların tedavisi sürecinde alternatif tıp olarak arı ürünlerinin kullanımı artış göstermeye başlamıştır.
