Bir sabah her zamanki gibi uyandığınızı ve sabah rutininizi yerine getirdiğinizi hayal edin. Uyandınız, yüzünüzü yıkadınız ve güzel bir kahvaltı hazırlamak için mutfağa geçtiniz. Çayın altını açtınız ve dolaptan bir şeyler çıkarmaya başladınız. Her şey her zamanki monotonluğunda ilerlerken bir anda sol elinize garip bir şeyler olmaya başladı. Adeta elinize hükmedememeye başladınız. Bir anda eliniz boğazınızı kavradı ve bilincinizi kaybedene kadar ne yaparsanız yapın sol elinize sözünüz geçmedi. Sizce bu senaryonun bir gün gerçek olması mümkün mü? Yani elleriniz zihninize baş kaldırabilir mi sizce?
Literatürde yalnızca birkaç vaka örneği olsa da bilim insanları ellerimizin zihnimize isyan etmesi olasılığına ilişkin bu soruya “mümkün” cevabını veriyor. Strangelove eli, Strangelove sendromu ya da Alien Hand gibi farklı isimlerle anılan Yabancı El Sendromu, kişinin bir elinin kontrolünü kaybettiği nörolojik bir bozukluktur. Son derece nadir rastlanan bu rahatsızlıkta bireyin bir eli sanki “kendi bilinci varmış gibi” hareket etmektedir. Yabancı el sendromuna sahip bireyler isteği dışında hareket eden elini kontrol edememektedir.
Kayda geçen vaka örnekleri arasında en kısa süren yabancı el sendromu süresinin 30 dakika olduğu görülmektedir. Ancak bu sendromun bireylerde birkaç günden birkaç yıla kadar sürebildiği biliniyor. Genelde orta ve ileri yaştaki bireylerde görülen bu sendroma ilişkin daha önce pediatrik bir vaka da bildirilmiştir. Yabancı el sendromuna sahip hastaların yabancılaşan uzuvlarına karşı duygusal tepkiler geliştirdikleri de gözlemlenmiştir. Örneğin; bireyler elleriyle ilgili hayal kırıklığına sahip olup bunu dile getirebiliyor, elleriyle ilgili hoşnutsuzluklarını ifade edebiliyor ya da ellerini azarlayıp ona vurabiliyorlar. Bazı hastalar ise yabancı ellerine çeşitli isimler takabiliyor.
Bu rahatsızlığın en belirgin belirtisi bağımsız hareket eden ve kontrol edilemeyen eldir. Bunun sonucunda bireyin yabancı eli yüze dokunma, bir nesneyi kaldırma ya da bir gömleğin düğmesini ilikleme gibi tekrarlayan takıntılı hareketler yapabilir. Bazen de sağlıklı elin kapadığı bir çekmeceyi açmak gibi kendi kendine karşı koymayı içeren eylemlerde bulunabilir. Öyle ki birey kendine ya da çevresindeki diğer insanlara zarar vermeye kadar uzanan zor durumlarla karşı karşıya kalabilmektedir.
Yabancı el sendromu ilk kez 1908 yılında sol elinin kendi iradesi olduğunu hisseden ve sol eli kendisini boğazlayan 57 yaşındaki bir kadında görülmüştür. Nedeni hala tam olarak bilinmese de çeşitli faktörler bu sendroma sebep olabilmektedir. Örneğin; felç, travma, kanser ya da tümör gibi durumlardan sonra bireylerin yabancı el sendromu geliştirebildiği gözlemlenmiştir.
Yabancı el sendromunun daha çok beynin sağ ve sol lobunu birbirine bağlayan Corpus Callosum’un işlevini yitirmesi ile sonuçlanan çeşitli durumlardan kaynaklandığı savunulmaktadır. Örneğin; beyin ameliyatları, anevrizmalar ya da beyinde bozulmalara yol açan çeşitli rahatsızlıklar bu duruma neden olabildiği biliniyor. Özellikle epilepsi tedavisi için yapılan ameliyatlardan sonra beynin Corpus Callosum bölgesinin etkilendiği ve bu bireylerde yabancı el sendromu görüldüğü kaydedilmiştir. Nörodejeneratif durumlar ise günümüzde en yaygın nedenler olarak belirtiliyor.
En çok elleri, çoğunlukla da sol eli tetikleyen bu rahatsızlık nadiren de olsa bacaklarda da görülebiliyor. Şu ana kadar kaydedilen vakalarda bireylerin bir seferde yalnızca bir uzuvlarının bu sendromdan etkilendiği görülmektedir.
Yabancı el sendromunun bilinen belirli bir tedavisi yoktur. Beyinleriyle ilgili bir rahatsızlık ya da felç sonucu bu sendroma sahip olan bazı bireyler bir süre sonra iyileşebiliyorlar. Ancak sendrom nörodejeneratif kökenli geliştiğinde iyileşme daha az olmaktadır. Bu hastalığa sahip bireyler genellikle yalnızca hastalığın semptomların kontrol altına alabiliyorlar. Uzmanlar tarafından belirtileri azaltmak için farklı teknikler kullanılmaktadır. İlaç tedavilerinin yanında botoks gibi kas kontrol tedavileri, stres topu etkinlikleri ve kas gevşetme egzersizleri gibi çeşitli teknikler kullanılmaktadır. Ancak bilişsel terapiler ve davranışsal teknikler daha faydalı görülüyor. En etkili yöntemin ise hastayı bu sendromun doğurabileceği sonuçlar konusunda bilgilendirmek olduğu ifade ediliyor.
