Öğle yemeğinden sonra gelen uyku hali tanıdık gelmiş olabilir. Gün ortasında yediğimiz yemek sonrasında gelen bu yorgunluk hali kalan gününüzü verimli geçirmenizi engelleyebilmektedir. Enerji vermesi beklenen yemek yeme faaliyeti nasıl enerji tüketen bir duruma dönüşür?
Yemek sonrası yaşanılan uykulu hali etkileyen en önemli faktörlerden birisi dalgalı kan şekeri seviyesidir. Yüksek oranda şeker içeren gıdaların tüketilmesi durumunda kan şekeri yükselir ve ardından hızla düşer. Bu durum, ani bir yorgunluğa sebep olabilmektedir.
Bu durumu etkileyen diğer faktör ise hormonlardır. Yemek yedikten sonra serotonin hormonu üretiminde ve salınımında ani artışlar gözlemlenebilmektedir. Serotonin, genel olarak ruh halini ve uyku döngülerini kritik bir şekilde etkilemenin yanında yemekten sonra ani yükseldiğinde, kendinizi uykulu hissetmenize neden olabilmektedir. Sports Med. Dergisinde yayımlanan bir çalışmaya göre serotonin; uyku, uyuşukluk ve motivasyon kaybı üzerindeki bilinen etkileri nedeniyle yorgunlukla ilişkilendirilmiştir.
Bununla birlikte, triptofan adı verilen bir amino asit açısından zengin yiyecekler yemek uyuşukluğa neden olabilmektedir. Triptofan; tavuk, yumurta, peynir ve balık gibi protein açısından zengin gıdalarda bulunan temel bir amino asittir. Triptofanın uyku getirmeye sebep olan bir aminoasit olmasının nedeni, bu amino asidin serotonin üretiminde görev almasıdır.
Konuyla ilgili araştırmacılar ve diyetisyenler, "Çoğu zaman, karbonhidrat ve protein açısından zengin bir yemek yerken proteinden triptofan alımı ardından serotonin artışı olduğu için daha uykulu hissedebilirsiniz." diye açıklamada bulunmaktadırlar.
Melatoninin fizyolojik etkileri üzerine 2015 yılında yapılan bir çalışma, kiraz gibi bazı besinlerin uykuyu getirebilen melatonin seviyenizi etkileyebileceğini göstermiştir. Çalışmada melatoninin sirkadiyen ritmi, özellikle de vücut içi sıcaklığı ve uyku-uyanıklık ritimlerinin eşleşmesini stabilize ettiğine ve güçlendirdiğine dair bazı kanıtlar bulunmuştur.
Bazen “beyin bulanıklığı” olarak bilinen yemekten sonra yorgun veya bulanık hissetme durumu gözlemlenebilmektedir. Genellikle bu durum gıda alerjisi ve intoleransı olan kişilerde veya ince bağırsakta aşırı bakteri üremesi (SIBO) adı verilen bir durumu olan kişilerde görülür. SIBO, çeşitli testler uygulayarak teşhis edilebilir. Böyle bir durumdan şüpheleniyorsanız doktorunuza danışabilirsiniz.
Daha ağır bir yemek veya daha büyük bir yemek yiyorsanız vücudunuz, bu yemeği sindirmek için biraz daha fazla çalıştığı için halsiz hissetme olasılığınız daha yüksektir. Yemek sonrası gelen uykulu hali engellemek için aşırı yağlı gıdaları tüketmemek, öğünlere yüksek lifli yiyecekler dahil etmek ve rafine şeker içeren gıdalardan uzak durmayı deneyebilirsiniz. Böylelikle öğünlerden sonra kan şekeri seviyenizi dengelemeye ve ani iniş çıkışları önlemeye yardımcı olabilirsiniz.
