Ömrümüzün büyük bir kısmını uyuyarak geçiririz. Çoğu insan için hayattaki en önemli ihtiyaçlardan biridir. Ancak ne yazık ki birçok insan için uykuyla birlikte bazı sorunlar da ortaya çıkıyor ve bunların bazıları son derece ciddi olabiliyor. İşte en tuhaf 10 uyku bozuklukları listesi:
REM uykusu davranış bozukluğu, Rapid Eye Movement (Hızlı Göz Hareketleri) aşamasında uyku sırasında ortaya çıkan bir uyku bozukluğudur. Bu durum genellikle bireyin normalde bu evrede kaslarının felç olduğu bir aşamada, beklenmeyen motor hareketler sergilemesiyle oluşur. Kişi, bu aşamada çığlık atma, yumruklama, tekmeleme gibi istemsiz kas hareketleri sergileyebilir.
REM uykusu davranış bozukluğu genellikle orta ve ileri yaşlardaki bireylerde daha sık görülür. Bu durumun altında yatan nedenler arasında genetik faktörler, beyin lezyonları veya hormon dengesizlikleri bulunabilir. Tanısı genellikle polisomnografi testi ile konulur. REM uykusu davranış bozukluğu, kişinin kendisi veya çevresindekiler için ciddi bir tehlike oluşturabilir, bu nedenle tedavi genellikle gerekli olabilir. Standart tedavi olarak, antikonvülsan ilaç olan klonazepamlar kullanılmaktadır.
Hastalığın tedavi biçimi, uyku düzenini düzenleyen ilaçlar ve yaşam tarzı değişikliklerini içerebilir ve değişiklik gösterir.
Parasomnia, uyku sırasında ortaya çıkan istemsiz davranışlar veya olaylar olarak tanımlanan bir grup uyku bozukluğunu ifade eder. Parasomnia genellikle uyku sırasında bilincin düzensiz geçişleriyle ilişkilidir.
Kişi uykunun en derin evresinde aniden bilinçsiz şekilde uyanır; uyanmaya genellikle nefes nefese kalma, inleme veya çığlık eşlik eder. Kişi bu sorunu yaşarken ne tam uykuda ne de tam uyanık haldedir. Bu kişileri tamamen uyandırmak ise neredeyse imkansızdır. Daha sonrasında da neler yaşandığını hatırlayamazlar. O an kişilerin gördüğü sanrıya göre istenmeyen şekilde davranışlar sergileyebilirler.
Diş sıkma (Bruksizm), kişinin uyku sırasında çenesini gıcırdatması veya sıkması ile oluşan bir hastalıktır. Bu bozukluk dişlerde ciddi hasara neden olabilir, dolayısıyla tedavi edilmesi önerilir.
Yüz ağrısına ve baş ağrılarına yol açabilir ve ciddi, kronik vakalarda eklemlerde aşınmaya yol açabilir. Bu durum genellikle stres, anksiyete, uyku bozuklukları veya diş yapısı gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Çoğu bruksizm hastası, bruksizminin farkında değildir ve yalnızca %5-10'unda çene ağrısı ve baş ağrısı gibi semptomlar gelişir. Bu rahatsızlığın kesin bir tedavisi bulunmamakla birlikte doktorlar ya ağız koruyucu ya da botoks enjeksiyonu önermektedir.
Bu bozukluk uyanık bir kişiyi etkileyebilirken, uyku veya hareketsizlik dönemlerinde en kötü halini alır. Huzursuz Bacak Sendromu, rahatsız edici hisleri durdurmak için kişinin vücudunu hareket ettirmeye yönelik karşı konulmaz bir dürtü ile karakterize edilen bir durumdur.
Bu durumdan en çok bacaklar etkilenir, ancak kollarda ve gövdede de olabilir. Etkilenen vücut kısmını hareket ettirmek, duyuları düzenleyerek (karmaşık olan duyumların düzenli hale gelmesini sağlamak) geçici bir rahatlama sağlar.
Bu tuhaf (ve oldukça nadir görülen) bozukluk, kişinin vücudunun 24 saatlik uyku döngüsünü tanımamasından kaynaklanır. Sonuç olarak vücut, düzenli bir gece/gündüz düzeninde uyumaya izin vermez.
Tedavi edilmediği takdirde, 24 saatlik olmayan uyku-uyanıklık sendromu, kişinin uyku-uyanıklık döngüsünün her gün değişmesine neden olur; hastalığın derecesi, döngünün 24 saatten ne kadar süreceği ile belirlenir.
Çoğu durumda vücudun bozulan düzeninin bir döngüsünü tamamlaması bir hafta kadar sürebilir. Daha da tuhaf olanı ise gerekirse, bu bozukluk neredeyse yalnızca görme engelli insanlarda görülür (Sağlıklı insanların da bu hastalıktan muzdarip olduğuna dair bir veya iki vaka kaydedilmiştir).
Uyku apnesi, kişinin uyku sırasında solunumunun tekrarlayan duraklamalarla kesildiği bir uyku bozukluğudur. Bu duraklamalar genellikle birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar sürebilir ve uyku apnesi olan bireyin gece boyunca birçok kez tekrarlanabilir. Uyku apnesi genellikle iki ana türde görülür: obstrüktif uyku apnesi (OSA) ve merkezi uyku apnesi (CSA).
Obstrüktif uyku apnesi (OSA), üst solunum yollarındaki kasların gevşemesi nedeniyle hava akışının engellenmesinden kaynaklanır. Merkezi uyku apnesi (CSA) ise solunum kaslarının beyin tarafından kontrol edilen sinyalleri alamamasından kaynaklanır.
Uyku apnesinin belirtileri arasında yüksek sesle horlama, solunum duraklamaları, uykusuzluk, gün içi aşırı uyuklama, sabah baş ağrıları ve konsantrasyon problemleri bulunabilir. Uyku apnesi, obezite, yaşlanma, genetik faktörler, boyun çevresindeki fazla yağ dokusu, sigara içme, alkol tüketimi ve bazı tıbbi durumlar gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Tedavi seçenekleri arasında pozitif hava yolu basıncı (CPAP) cihazları, ağız içi cihazlar, yaşam tarzı değişiklikleri, cerrahi müdahaleler ve uyku apnesinin şiddetine bağlı olarak belirlenen diğer tedavi yöntemleri bulunabilir. Uyku apnesi, tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir, bu nedenle uyku apnesi belirtileri gösteren bireyler, ilgili doktorlar ile görüşmelidir.
Kleine-Levin Sendromu (KLS), nadir görülen bir uyku bozukluğudur ve genellikle erkeklerde görülür. Bu sendromu yaşayan kişilerde tekrarlayan ve uzun süreli hipersomnia (aşırı uyuma) görülür. KLS'li bireyler, aşırı uyuma, sürekli yeme isteği, hafıza kaybı, konsantrasyon eksikliği ve duygusal değişiklikler gibi belirtiler yaşarlar.
Kleine-Levin Sendromunun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bağışıklık sistemi ve sinir sistemi arasındaki bir uyuşmazlıkla ilişkili olabileceğine dair teoriler bulunmaktadır. Bu sendromun teşhisi, belirtilerin ve atakların öyküsüne dayanmaktadır. Diğer potansiyel nedenlerin dışlanması amacıyla çeşitli testler gerektirebilir.
Uykuda konuşma, tıp literatüründe somniloquy olarak adlandırılan bir uyku bozukluğudur. Bu durumda, kişi uyku sırasında konuşur ve bu konuşmalar genellikle kişinin kendisi farkında olmadan ortaya çıkar. Uykuda konuşma genellikle hafif bir durumdur ve kişinin uyku kalitesini ciddi şekilde etkilemez.
Uykuda konuşmanın nedenleri arasında stres, anksiyete, depresyon, uyku bozuklukları, genetik faktörler ve bazen kullanılan ilaçlar bulunabilir. Ayrıca, çocuklarda sıkça görülebilen bir durumdur, ancak her yaşta bireyde ortaya çıkabilir.
Uykuda konuşmanın altında yatan nedenlerin belirlenmesi ve uygun tedavi seçeneklerinin değerlendirilmesi için bir uzmana başvurmak önemlidir. Uykuda konuşma genellikle zararsız olsa da altta yatan sağlık durumları bazen daha ciddi bir değerlendirmeyi gerektirebilir.
Narkolepsi, merkezi sinir sistemindeki bir bozukluk nedeniyle düzensiz uyku davranışlarına ve aşırı uyku eğilimine yol açan kronik bir uyku bozukluğudur. Kişiler rastgele zamanlarda uykuya dalabilir. Genellikle genç yaşlarda başlar, ancak her yaşta ortaya çıkabilir. Narkolepsi genellikle ömür boyu devam eden bir durumdur.
Kişilerde aşırı gündüz uykusu (hipersomnia), katapleksi (kaslarda ani güçsüzlük görülmesi) ve hemen uykuya dalma gibi belirtiler narkoplepsiyi işaret edebilir.
Narkolepsi genellikle bir uyku uzmanı tarafından değerlendirilir ve tanı konulduğunda, tedavi genellikle ilaçlarla yönetilir. Narkolepsiye yönelik tedavi planları genellikle bireysel ihtiyaçlara ve semptomlara dayanır. Narkolepsiye sahip kişiler, uyku düzeni, stres yönetimi ve uygun ilaç kullanımı gibi yaşam tarzı değişikliklerini de içeren tedavi planlarını bir uzmanla birlikte ele almalıdır.
İnsomnia, uyku düzeninin bozulması veya yetersiz kalması sonucu ortaya çıkan bir uyku bozukluğudur. İnsomnia, kişinin uykuya dalma, uykusunu sürdürme veya uyandıktan sonra tekrar uykuya dalma yeteneğini etkiler. Bu durum, genellikle uyku kalitesinin düşmesine, gündüz yorgunluğuna, konsantrasyon eksikliğine ve genel yaşam kalitesinde azalmaya neden olabilir.
İnsomnianın nedenleri çeşitli olabilir. Stres, anksiyete, depresyon, çevresel faktörler (örneğin, gürültü veya ışık), düzensiz uyku alışkanlıkları, kronik ağrı durumları, tıbbi problemler veya ilaç kullanımı, insomniaya katkıda bulunan faktörler arasında yer alabilir.
İnsomnia tedavisi, altta yatan nedenlere bağlı olarak değişebilir. Yaşam tarzı değişiklikleri, uyku hijyeni geliştirmek, stres yönetimi teknikleri, düzenli egzersiz ve belirli ilaçlar insomniayı yönetmeye yardımcı olabilir.
